Odpady medyczne i weterynaryjne

Odpady medyczne i weterynaryjne to substancje stałe, ciekłe i gazowe powstające przy leczeniu, diagnozowaniu oraz profilaktyce, w działalności medycznej prowadzonej w obiektach lecznictwa zamkniętego, otwartego oraz w obiektach badawczych i eksperymentalnych.

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628):

• ODPADY MEDYCZNE to odpady powstające w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny.
• ODAPDY WETERYNARYJNE to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach.

Odpady medyczne i weterynaryjne sklasyfikowano w grupie 18 zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Gwiazdka oznacza niebezpieczne odpady medyczne stanowiące szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska. Odpady medyczne zostały sklasyfikowane również przez Głównego Inspektora Sanitarnego.

Odpady medyczne można podzielić na cztery grupy:

1. Odpady bytowo-gospodarcze
   • Odpady bytowo-gospodarcze z pomieszczeń biurowych, administracyjnych, zaplecza warsztatowego i służb technicznych.
   • Odpady z kuchni i resztki posiłków z oddziałów niezakaźnych. Odpady te mogą być składowane na składowiskach komunalnych.
   • Odpady bytowe z oddziałów niezabiegowych.
   
   
2. Odpady specyficzne, przeznaczone do unieszkodliwiania

Ze względu na bezpośredni kontakt z chorymi stanowią zagrożenie infekcyjne dla ludzi i środowiska. Wymagane jest więc izolowanie tych odpadów od otoczenia już w miejscu ich powstawania. Do odpadów tych zaliczamy:

• Opakowania po lekach oraz leki przeterminowane.
• Odpady specyficzne, zakażone drobnoustrojami (zużyte materiały opatrunkowe, strzykawki, igły, materiały laboratoryjne i medyczne, odpady z sal operacyjnych, oddziałów chirurgicznych, oddziałów zakaźnych, amputowane części ciała, zwłoki zwierząt doświadczalnych, odpady posekcyjne itp.).
• Leki cytostatyczne i sprzęt używany przy ich podawaniu.


3. Odpady specjalne to:
• Odpady radioaktywne.
• Zużyte rozpuszczalniki i odczynniki chemiczne.
• Zużyte diagnostyki izotopowe.
• Substancje toksyczne.
• Odpady srebronośne.
• Uszkodzone termometry rtęciowe i zużyte świetlówki.
• Zużyte oleje.
• Substancje chemiczne nienadające się do spalania ze względów BHP.
• Odpady srebronośne.
• Zużyte baterie.


4. Odpady wtórne - pozostałości po przeróbce termicznej odpadów specyficznych:
• Popiół.
• Wyżarzone elementy metalowe.
• Zeszklony żużel.
• Pyły i szlamy pochodzące z urządzeń odpylających.

Z wymienionych czterech grup odpadów, jedynie odpady bytowo-gospodarcze nie stanowią zagrożenia dla środowiska. Pozostałe grupy są klasyfikowane jako odpady niebezpieczne i wymagają odizolowania od otoczenia już w miejscu ich powstania, specjalnych metod gromadzenia, transportu oraz usuwania i unieszkodliwiania.

Sposoby unieszkodliwiania odpadów medycznych

Niebezpieczne odpady medyczne nie mogą być poddawane odzyskowi, więc unieszkodliwia się je na takie sposoby jak:

1. Termiczne przekształcanie odpadów.
2. Autoklawowanie.
3. Dezynfekcja termiczna.
4. Działanie mikrofalami.
5. Obróbka fizyczno - chemiczna.

Termiczne przekształcanie (czyli spalanie ich w specjalnych spalarniach) odpadów jest najbardziej popularnym sposobem unieszkodliwiania odpadów medycznych.

Dopuszczalne sposoby unieszkodliwiania niebezpiecznych odpadów medycznych zostały przedstawione w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103 i 104):

• Odpady amalgamatu dentystycznego oraz zużyte lecznicze kąpiele, które są aktywne biologicznie o właściwościach zakaźnych powinny poddawane być obróbce fizyczno-chemicznej.
• Leki cytotoksyczne oraz leki cytostatyczne unieszkodliwiane są jedynie w procesie termicznego przekształcania odpadów.
• Pozostałe niebezpieczne odpady medyczne mogą być poddawane procesowi termicznego przekształcania odpadów lub innemu procesowi unieszkodliwiania, a więc: mogą być autoklawowane, poddawane dezynfekcji termicznej, działaniu mikrofal itd.

Odpady pooperacyjne, materiały opatrunkowe, sprzęt jednorazowego użytku, rękawiczki, odzież, w roku 2005 stanowiły 94,9% wszystkich wytworzonych odpadów medycznych. W roku 2003 – 95,4%. Ponieważ mogły zawierać drobnoustroje chorobotwórcze, zostały poddane procesom unieszkodliwiania. Odpady pochodzące z diagnozowania, leczenia i profilaktyki weterynaryjnej stanowiły 0,4% wytworzonych odpadów medycznych. W roku 2003 o 0,1 % mniej.

LITERATURA:

• http://www.gios.gov.pl
• http://www.gis.gov.pl
• Ustawa z dnia 27 kwietnia o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628)
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103 i 104)

SPRAWDŹ SWOJE WIADOMOŚCI!

1. Co to są odpady medyczne?
2. Co to są odpady weterynaryjne?
3. Podział odpadów medycznych.
4. Co to są medyczne odpady bytowo gospodarcze?
5. Co to są odpady specyficzne?
6. Wymień odpady specjalne.
7. Wymień odpady wtórne.
8. Która z grup odpadów medycznych nie stanowi zagrożenia dla środowiska?
9. Wymień sposoby unieszkodliwiania odpadów medycznych.
10. Który sposób unieszkodliwiania odpadów medycznych jest najbardziej popularny?