BZB nr 1 - Ekorozwój 2020


STYL ŻYCIA A INSTYTUCJE SPOŁECZNE

  1. Życie społeczne przejawia się w czterech wymiarach:
    1. jednostki;
    2. małej grupy społecznej (rodzina, grupa przyjaciół itp.);
    3. społeczności (społeczność lokalna, sąsiedzka, spółdzielcza, grupy nieformalne, organizacje - NGO, stowarzyszenia itp.);
    4. społeczeństwa (naród, państwo).

    Trzy pierwsze wymienione wyżej poziomy organizacyjne są podstawowe dla funkcjonowania społeczeństwa o nastawieniu proekologicznym. W ich obrębie realizować można najważniejsze społeczne funkcje integracyjne, tożsamościowe, kulturowe, ekonomiczne, socjalne, samoobronne itp

  2. Czwarta forma organizacyjna (system państwowy, organizacja społeczeństwa jako całości) jest możliwa do utrzymania, a być może nawet niezbędna, z uwagi na konieczność:
    1. ochrony społeczeństwa przed zagrożeniem zewnętrznym, np. natury militarnej, ekologicznej czy ekonomicznej;
    2. realizacji tzw. ogólnospołecznych czy ogólnopaństwowych funkcji kulturowo-integracyjnych czy ekologicznych (o ile poszczególne społeczności będą sobie tego życzyły).

    Zakres ww. a) i b) powinien być ściśle określony przez prawo. Generalnie, poziom czwarty podporządkowany jest trzem pierwszym wymiarom życia społecznego.

  3. Życie społeczne przebiega w harmonii i związane jest integralnie ze swym otoczeniem - środowiskiem przyrodniczym. Poczucie harmonii i równoprawności wszelkich form życia nie może być wartością narzucaną w jakikolwiek sposób społecznościom i jednostkom. Może wynikać jedynie z wewnętrznych przekonań jednostek, a w skali społecznej - z wysokiego poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa.
  4. Ograniczenie roli więzi narodowej i państwowej oznacza zminimalizowanie istniejących w społeczeństwie powiązań pionowych, polegających przede wszystkim na podporządkowaniu potrzeb i wartości trzech pierwszych poziomów organizacji życia społecznego tzw. interesom ogólnospołecznym.

    Dla zbiorowości realizującej idee ekorozwoju podstawowe znaczenie posiada natomiast wykształcenie więzi społecznych o charakterze poziomym, łączących równoprawne i niezależne jednostki oraz małego i średniego szczebla grupy społeczne zachowujące swą odrębność i tożsamość kulturową i społeczną, a nawet ekonomiczną i polityczną. Pozioma struktura więzi umożliwia niezależny rozwój poszczególnych podmiotów społecznych, wymianę kulturową, integrację społeczeństwa itp.

  5. Jednym z istotnych problemów jest zapewnienie pełnej drożności połączeń pomiędzy wymienionymi wyżej trzema podstawowymi poziomami integracji społeczeństwa. Chodzi o to, by racjonalne i wartościowe kulturowo zachowania i wartości związane ze sferą prywatną jednostek znajdowały naturalne mechanizmy "uspołeczniające" je w ramach małej grupy, a następnie szerszej społeczności, a tym samym umożliwiły swobodny i zrównoważony rozwój osobowości ludzkiej i jej otoczenia społecznego, dążyły do zrównoważonego, indywidualistyczno-kolektywnego i egocentryczno-altruistycznego, stylu życia jednostek i społeczności.
  6. W celu "uspołecznienia" wartości i dążeń jednostki i małej grupy społecznej (zakładam, iż integracja wartości pomiędzy tymi dwoma poziomami dokonuje się stosunkowo najłatwiej) na poziomie społeczności średniego szczebla, konieczne jest szczególne "instytucjonalne" rozbudowanie tego poziomu. Sprzyjać temu może określony system instytucji prawnych, ekonomicznych, politycznych i kulturowych, zapewniający:
    1. polityczną i ekonomiczną samorządność wspólnot lokalnych (maksymalna decentralizacja władzy wsparta siłą ekonomiczną samorządów lokalnych: podstawowa część podatków pozostaje w gestii samorządów);
    2. pełną swobodę rozwoju wszelkich inicjatyw obywatelskich (rozbudowany ruch inicjatyw społecznych - samorządy, stowarzyszenia, NGO, grupy nieformalne itp. - pełniący funkcje decyzyjne i realizacyjne, a nie tylko artykulacyjne i konsultacyjne);
    3. techniczno-prawne możliwości swobodnego przepływu informacji, dostępu do środków masowego komunikowania (wielość niezależnych, szczególnie lokalnych mediów), łączności i mobilności poszczególnych jednostek i grup społecznych;
    4. prawną gwarancję dla zachowania wielokulturowości społeczeństwa (tolerancja dla różnych tradycji i kultur) oraz dla wszelkiej kreatywności jednostek i grup.
  7. Zagwarantowana prawnie własność prywatna stanowi podstawę zachowania integralności jednostki i poszanowania obszaru jej prywatności. Wszelkie ewentualne ograniczenia własności prywatnej (wynikające np. z wymogów ekologicznych) muszą być jasno i precyzyjnie określone w systemie prawa.
  8. Funkcjonuje sprawny system instytucji rozjemczych i arbitrażowych, koniecznych dla wypracowywania swoistych consensusów społecznych w obszarach stykania się odmiennych wartości kulturowych i odmiennych interesów różnej skali (jednostki, grupy, społeczeństwa). System taki posiada strukturę profesjonalno-społeczną.

Piotr Gliński


BZB nr 1 - Ekorozwój 2020 | Spis treści