1.2.4. ZASTOSOWANIE W PRZEMYŚLE

Większość spośród opisanych niżej celów, do których próbuje się zastosować biotechnologie, można było już wcześniej realizować z powodzeniem przy użyciu naturalnych mikroorganizmów. Obecnie uczeni starają się poprawić ich efektywność przez stosowanie mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie. Poddane genetycznym manipulacjom drobnoustroje mogą podlegać opatentowaniu, zapewniając pewnej liczbie prywatnych firm ogromne zyski.

Badania w tej dziedzinie koncentrują się na:

• ULEPSZANIU METOD ODZYSKIWANIA ROPY, GAZU I METALI. Mikroorganizmy mogą być wykorzystywane POśREDNIO do wydobycia pozostałej ropy i gazu w opuszczonych odwiertach lub do wypłukiwania minerałów, takich jak miedź, nikiel i uran z rud, które znajdują się w tak małych stężeniach, że ich eksploatacja nie byłaby uzasadniona ekonomicznie przy wykorzystaniu zwykłych metod. To jednak jedynie utwierdza nas w uzależnieniu od paliw kopalnych i jądrowych oraz metali ciężkich, zamiast zachęcać do stosowania na szerszą skalę ponownego wykorzystywania metali, ograniczania użycia metali czy paliw kopalnych oraz rezygnacji z produkcji energii nuklearnej.
• ODSIARCZANIE PALIW KOPALNYCH. Nie jest wykluczone, że mikroorganizmy można wykorzystać do usuwania siarki z węgla i ropy. Emisja dwutlenku siarki na skutek spalania paliw kopalnych przyczynia się do powstawania kwaśnego deszczu. Mikroorganizmy "pożerałyby" więc związki siarki; trzeba jednak zauważyć, że ta biotechnologia pochłania dużo wody i pozostawia duże ilości ścieków zanieczyszczonych siarką.

Nie rozwiązałoby to również problemu emisji dwutlenku węgla i innych gazów szklarniowych, powstających w wyniku spalania paliw kopalnych, przyczyniających się do powstawania zmian klimatycznych. W istocie rzeczy inwestowanie w "oczyszczanie" technologii spalania paliw kopalnych pochłania środki, które można by przeznaczyć na odnawialne źródła energii, takie jak energia słoneczna.

Mikroorganizmy mogą być wykorzystywane do przyspieszania procesów rozkładu i usuwania substancji toksycznych ze szlamu z oczyszczalni ścieków. Jednak potencjalna zdolność do "oczyszczania" substancji toksycznych w ściekach po prostu utrwala praktykę wykorzystywania substancji toksycznych i zniechęca do przejścia do metod Czystej Produkcji w przemyśle.

Wykorzystywanie mikroorganizmów -zarówno zmienionych genetycznie, jak i występujących w warunkach naturalnych - do usuwania zanieczyszczeń to kolejny obszar, w którym szerokie stosowanie biotechnologii jest możliwe. Istnieje możliwość wykorzystania drobnoustrojów do rekultywacji terenów skażonych poprzez czynienie odpadów niebezpiecznych czy organicznych związków chemicznych, takich jak polichlorowane bifenyle (PCB) mniej toksycznymi. Metodę tę można stosować do zmniejszania skutków wycieków ropy i innych substancji chemicznych.

Nie należy jednak zapominać, że możliwość częściowego przynajmniej likwidowania zanieczyszczeń, spowodowanych toksycznymi związkami chemicznymi będzie po prostu zachęcać do szerszego stosowania substancji toksycznych, podważając motywację do podejmowania wszelkich wysiłków na rzecz zapobiegania powstawaniu skażeń, do których przecież w ogóle nie należało dopuścić. Co więcej, zmanipulowane genetycznie mikroorganizmy mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. W jednym z eksperymentów bakteria Pseudomonas putida została zmieniona w taki sposób, by rozkładała herbicyd 2,4-D. Bakterie rzeczywiście rozkładały ten herbicyd, jednak produktem tego rozkładu była substancja wysoce toksyczna dla grzybów. Powodowało to niszczenie grzybów, które mają ogromne znaczenie dla żyzności gleby i które bronią roślin przed chorobami [26]. Podobnie jest w przypadku rozkładania przy pomocy drobnoustrojów trójchloroetylenu i czterochloroetylenu, w wyniku czego może powstać substancja jeszcze bardziej toksyczna - chlorek winylu [27].

Badania w tym sektorze przemysłu skupiają się w następujących gałęziach:

• PRZEMYSł CELULOZOWO-PAPIERNICZY. Prowadzi się badania nad wykorzystaniem mikroorganizmów do bielenia papieru, do rozkładania twardych składników drewna, do oczyszczania ścieków i konserwacji drewna. To, mówi się nam, zlikwiduje potrzebę stosowania chloru. Jest już jednak możliwe produkowanie papieru bez potrzeby bielenia przy pomocy chloru. Co więcej, mikroorganizmy jedynie zwiększą różnorodność zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska.

Zeneca to firma, która zajmuje się dokonywaniem manipulacji genetycznych na drzewach, takich jak topola i eukaliptus, w celu zmiany struktury występującej w nich ligniny. Shell, posiadający plantacje eukaliptusów w Ameryce Południowej, Afryce i Nowej Zelandii, przy ocenie tych drzew o zmodyfikowanej w wyniku manipulacji genetycznych ligninie współpracuje właśnie z Zeneką i Nipponem. Nawet najmniejsza ilość ligniny pozostawiona w masie papierniczej powoduje żółknięcie papieru. [28] Lignina jednak pomaga w łączeniu włókien celulozowych, wzmacnia drzewo i chroni je przed czynnikami chorobotwórczymi.

• PRZYSPIESZONE ROZMNAżANIE DRZEW. Badacze kanadyjscy prowadzą prace nad uzyskaniem drzew charakteryzujących się szybkim wzrostem, zwłaszcza gatunków iglastych, z myślą o odtworzeniu lasów, które zostały wycięte w taki sposób, że pozostawiono zrąb zupełny. Jednak zacząć należy od tego, iż lasów w ogóle nie powinno się wycinać w tak radykalny sposób. Istnieje przecież rozwiązanie alternatywne - prowadzenie selektywnego wyrębu drzew, przez co pozostawia się leśny ekosystem w stanie zasadniczo nienaruszonym. A więc mamy tu do czynienia z jeszcze jednym pseudorozwiązaniem!

1. Humphries, Rick i Mayer, Sue, "Genv"gen till ekologisk katastrof?", Greenpeace Sweden, 1996
1. Rozmowa z Janem Szumcem, dyrektorem Instytutu Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej w Gołyszu
1. Attanas I. Atanassov, Institute of Genetic Engineering (IGE), Plant Biotechnology Research Centre, Kostinbrod, Bułgaria, referat na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 2(29)'95
1. Ferenc Rudan, National Committee for Technological Development, Budapeszt, Węgry, referat na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 1(28)'95
1. Wystąpienie K. Skryabina z Centrum Bioinżynierii Rosyjskej Akademii Nauk w Moskwie podczas seminarium zorganizowanego przez UNIDO, pod auspicjami ICGEB (International Centre for Genetic Engineering and Biotechnology), Moskwa, 27 lutego - 1 marca 1996.
1. "The Citizen's Guide to Biotechnology", Canadian Institute for Environmental Law and Policy, Toronto, maj 1995
1. Anon (1992a), Fishing out the gene pool, "Appropriate Technology", Vol. 18 No. 4, marzec 1992, s. 8; a ponadto: Toner, M., Are Test-Tube Fish Such a Hot Idea?, "International Wildlife", listopad-grudzień 1991, s. 34.
1. C.A. Hoffman, Ecological Risks of Genetic Engineering of Crop Plants, "Bioscience", Vol. 40, No. 6, 1990, s. 434; ponadto: Klinger T. i Ellstrand N.C. (1994), Engineered Genes in Wild Populations: Fitness of Weed-Crop Hybrids of Raphanus sativus, "Ecological Applications" Vol.4, No. 1, s. 117-120; także:
   Skogsmyr I. (1994) Gene dispersal from transgenic potatoes to conspecifics: A field trial. "Theor. Appl. Genet." 88: 770-774; także:
   Mikkelsen T. R., Andersen, B., and Jorgensen R. B. (1996) The risk of crop transgene spread, "Nature" Vol. 380, 7 marca 1996; także:
   Joergensen R. B. ó Andersen B. (1994), Spontaneous Hybridization between Oilseed Rape (Brassica napus) and Weedy B. Campestris (Brassicaceae): A risk of growing genetically modified oilseed rape. "American Journal of Botany", 81(12), s. 1620-1626.
1. T.M. Holmes ó E.R. Ingham (1995), "The effects of genetically engineered microorganisms on soil foodwebs", [w:] "Supplement to Bulletin of Ecological Society of America" 75/2, Abstracts of the 79th Annual ESA Meeting: Science and Public Policy", Knoxville, Tennessee, 7-11 sierpnia 1994
1. Hoffmann T., Golz C ó Schieder O. (1994), Foreign DNA sequences are received by a wild-type strain of Aspergillus niger after coculture with transgenic higher plants, "Curr. Genet." 27: 70-76
1. R. Goldburg, J. Rissler, H. Shand i C. Hassebrook, "Biotechnology's Bitter Harvest: Herbicide-Tolerant Crops and the Threat to Sustainable Agriculture", Washington D.C., 1990, s. 43
1. "The Sunday Herald Sun", 23 czerwca 1996; "The Australian", 20 czerwca 1996; "The Canberra Times", 19 czerwca 1996; "Financial Review", 14 czerwca 1996; Glyphosate, Part 1: Toxicology, "Journal of Pesticide Reform", jesień 1995; "Agrow", 3 maja 1996; "Agrow", 29 marca 1996; USDA Animal and Plant Health Inspection Service, dane oparte na powiadomieniach i wnioskach w sprawie przeprowadzania testów organizmów zmodyfikowanych genetycznie w warunkach polowych, http://www.aphis.usda.gov/bbep/bp
1. PANUPS, Pesticide Action Network, North America, Updates Service, http://www.panna.org/panna/
1. op. cit. 12, "Sunday Herald"
1. Greene, A.E. i Allison, R.F., Recombination between viral RNA and transgenic Plant Transcripts, "Science" Vol. 263, 11 marca 1994
1. Mellon M. ó Risler, J. (1995) Transgenic crops: USDA data on small-scale tests contribute little to commercial risk assessment. "Bio/Technology" 13: 96
1. op. cit 10, Hoffmann T. et al
1. Nordlee J. A., Taylor S. L., Townsend J. A., Thomas L. A. i Bush R. K (1996) Identification of a brazil-nut allergen in transgenic soybeans, "The New England Journal of Medicine", Vol 334, No 11:688-692;
1. Nestle M. (1996) Allergies to transgenic foods - question of policy, "The New England Journal of Medicine", Vol 334, No 11: 726-728; także:
   Taylor, S.L. (1994) Evaluation of the allergenicities of foods developed through biotechnology. Proceedings of the third International Symposium on the Biosafety Results of Field Tests of Genetically Modified Plants and Micro-organisms, 13-16 listopada 1994, Monterey, California, University of California, Oakland, ss. 185-198
1. Millstone E., Brunner W. ó White I. (1994), Plagiarism or protecting public health?, "Nature" 371: 647-648
1. Węgrzyn, P. Syntetyczny hormon wzrostu, "Agroeko" nr 20, maj 1995 (artykuł oparty na "Rachel's Hazardous Waste News")
1. K. Schneider, Science Debates Using Tools to Redesign Life, "New York Times", 8 czerwca 1987, s. A17
1. A. Kimbrell, "The Human Body Shop: The Engineering and Marketing of Life", San Francisco, USA, wyd. Harper, 1993, ss. 174-180
1. V.G. Pursil, C.A. Pinkert, K.F. Miller, et al., Genetic Engineering of Livestock, "Science" Vol. 244, 1989, ss. 1281-88;
   ponadto: P.D. Vize, A.E. Michalska, R. Ashman et al, Introduction of a Porcine Growth Hormone Fusion Gene into Transgenic Pigs Promotes Growth, "Journal of Cell Science" Vol. 90, 1988, ss. 295-300;
   także: M. Wieghart, J.L. Hoover, M.M. McGrane et al, Production of Transgenic Pigs Harbouring a Rat Phospoenolpyruvate Carboxykinase-Bovine Growth Hormone Fusion Gene, "Journal of Reproductive Fertility" (Suppl. 41), 1990, ss. 89-96
1. MacKenzie D. (1996), Altered salmon grow by leaps and bounds, "New Scientist", 6 stycznia 1996
1. Doyle J.D., Stotzky G, McClung G. ó Hendricks C. W. (1995), Effects of Genetically Engineered Microorganisms on Microbial Populations and Processes in Natural Habitats, "Advances in Applied Microbiology", Vol. 40 (Academic Press)
1. Vogel, T.M., i McCarty P.L., Biotransformation of tetrachloroethylene to trichloroethylene, vinyl chloride and carbon dioxide under methanogenic conditions, "Applied and Environmental Microbiology", Vol. 69, 1985, s.1081
1. Hall, Nina, Clean gene's pulping power cuts paper bill, "Observer", 18 czerwca 1995, także:
   Reuter, "Zeneca in deal to develop eco-friendly trees", Londyn, 28 marca 1995; ponadto:
   komunikat dla prasy firmy Zeneca, Wilmington, USA, 28 marca 1995