2.4. WNIOSKI

"Ekologia to choroba cywilizacji"

prof. Włodzimierz Zagórski-Ostoja, dyrektor Instytutu Biochemii
i Biofizyki w Warszawie

Powyższy cytat daje pewne wyobrażenie o postawach niektórych przedstawicieli inżynierii genetycznej w Europie środkowo-Wschodniej w odniesieniu do ochrony środowiska. A jednak jest tak, że w EśW to właśnie sami naukowy, bez niczyjej kontroli, decydują o przebiegu tworzenia przepisów, regulujących ich własną działalność. Jest rzeczą oczywistą, że dobrowolna samoregulacja bez żadnej mocy prawnej jest im na rękę. Jednak zdrowy rozsądek i doświadczenie ekologów i organizacji społecznych na Zachodzie wskazują, że nie można oczekiwać od naukowców i przemysłu, by sami ograniczali własne możliwości działania. Na straży interesu społecznego musi stać dobrze poinformowana opinia publiczna, demokracja uczestnicząca oraz moc prawa.

W krajach EśW, które mają niewiele tradycji demokratycznych lub nie mają ich wcale, jest rzeczą szczególnie istotną, by rządy były gwarantem praworządności. Mogą to robić poprzez zapewnienie opinii publicznej dostępu do informacji z zakresu prac w dziedzinie inżynierii genetycznej, a także poprzez wprowadzenie procedur, umożliwiających współudział społeczeństwa w procesach podejmowania decyzji.

Legislacja powinna się kierować zasadą ostrożności, gdyż uwalnianie GMO do środowiska niesie ze sobą nieznane niebezpieczeństwa.

Aby po raz kolejny nie sprawdziła się zasada "mądry Polak po szkodzie", należy z wyprzedzeniem zapobiegać potencjalnym zagrożeniom, związanym z GMO. żeby tak się stało, zarówno opinia publiczna, pracownicy, konsumenci, jak i organizacje społeczne, ekologiczne i religijne muszą kwestionować przyjmowane za pewnik założenia nauki i przemysłu, bacząc, czy rzeczywiście ich poczynania służą zaspokajaniu potrzeb społecznych. Najlepszym sposobem, by to zapewnić jest wykorzystanie siły, jaką niesie ze sobą prawo. Prawo to może być międzynarodowe, regionalne lub krajowe, ale musi być prawem.

To właśnie przede wszystkim fakt, że obowiązujące w krajach komunistycznych liczne zasady i zalecenia nie były uzupełnione procedurami udziału społeczeństwa w przygotowaniu ustaw z zakresu ochrony środowiska doprowadził te kraje do stanu ekologicznej katastrofy.

PRZYPISY DO ROZDZIAŁU 2.

  1. Tomasz Twardowski, Uregulowania prawne w biotechnologii, "Sprawy Nauki" nr 6/1994
  2. Wystąpienie K. Skryabina z Centrum Bioinżynierii Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie podczas seminarium zorganizowanego przez UNIDO pod auspicjami ICGEB (International Centre for Genetic Engineering and Biotechnology), Moskwa, 27 lutego - 1 marca 1996.
  3. Pawlin Petrinsky, Instytut Inżynierii Genetycznej (IGE) w Kostinbrodzie w Bułgarii, w rozmowie z Izą Kruszewską, podczas Seminarium "Strengthening Institutional Capacity in Biosafety", Moskwa, 27 lutego - 1 marca 1996
  4. "Provision of Ecological Safety while siting Hazardous Industries and Technologies on Russian Territory by Foreign Firms", raport przygotowany przez grupę roboczą pod kierunkiem ministra ochrony środowiska, A.F. Poriadina i przedłożony "Komisji Jabłokowa" we wrześniu 1995, przetłumaczony przez Greenpeace Russia.
  5. op. cit. 2, Skryabin
  6. Ferenc Rudan, National Committee for Technological Development, Budapeszt, Węgry, referat przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 1(28)1995
  7. op. cit. 1, Twardowski
  8. Attanas I. Atanassov, Institute of Genetic Engineering (IGE), Plant Biotechnology Research Centre, Kostinbrod, Bułgaria, referat przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 2(29)1995; oraz Pawlin Petrinsky, Instytut Inżynierii Genetycznej (IGE) w Kostinbrodzie, Bułgaria, w rozmowie podczas Seminarium "Strengthening Institutional Capacity in Biosafety", Moskwa, 27 lutego -1 marca 1996
  9. op. cit. 3, Petrinsky
  10. Rozmowy z prof. Kazimierzem Adamczewskim z Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, przeprowadzona 12 stycznia 1996 oraz z prof. Józefem Rolą z Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa we Wrocławiu, która odbyła się 13 stycznia 1996; także rozmowa z Jackiem Zawadzkim z firmy Hoechst, w biurze spółki AgrEvo w Warszawie, dnia 15 stycznia 1996.
  11. Rozmowa z Biserką Strel, urzędniczką ze Słoweńskiego Biura Patentowego i Uniwersytetu w Ljubljanie, Moskwa, 27 lutego 1996.
  12. op. cit. 6, Ferenc
  13. Helena Stepankova, Jaroslav Drobnik, Instytut Biotechnologii, Uniwersytet Karola w Pradze, referat przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 2(29)1995
  14. Vladimir Sitkey, LIKEO, Research Institute, Bratysława, Słowacja, referat przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 1(28)1995
  15. Biserka Strel, Ministerstwo Nauki i Techniki, Urząd Ochrony Własności Intelektualnej Republiki Słowenii, Ljubljana, Słowenia; referat przygotowany na spotkanie "Harmonisation of biotechnology regulations in CEE", 22-23 września 1994; streszczenie referatu przedrukowano w: "Biotechnologia" 1(28)1995
  16. op. cit. 2, Skryabin
  17. op. cit. 1, Twardowski
  18. op. cit. 2, Skryabin
  19. op. cit. 1, Twardowski
  20. Aneks IIA i IIB zawiera wykaz informacji, które należy dostarczyć kompetentnym organom we wnioskach w sprawie przeprowadzenia zamierzonych uwolnień GMO do środowiska.
    Aneks IIA poświęcony jest informacjom wymaganych przy powiadomieniach dotyczących uwalniania do środowiska GMO z wyjątkiem roślin wyższych.
    Aneks IIB poświęcony jest informacjom wymaganych przy powiadomieniach dotyczących uwalniania zmodyfikowanych genetycznie roślin wyższych (Gymnospermae i Angiospermae).
  21. op. cit. 8, Atanassov
  22. Większość informacji zawartych w tej części raportu pochodzi z publikacji: dr T. Twardowski, dr S. Bielecki i dr A. Płucienniczak, "A Review of Recent Situation in Poland", proceedings from the Central and Eastern European Conference for Regional and International Co-operation on Safety in Biotechnology, 2-6 września 1995, Keszthely, Węgry