Selektywna zbiorka odpadow na przykladzie miasta Stockerau w Austrii

Kompostowanie odpadów - dobry interes czy uciążliwa konieczność?

Jerzy Staszczyk
M-U-T
Maschinen – Umwelttechnik – Transportanlagen Gesellschaft.m.b.H.
SELEKTYWNA ZBIÓRKA ODPADÓW NA PRZYKŁADZIE MIASTA STOCKERAU W AUSTRII

WPROWADZENIE
PODSTAWY PRAWNE
OPIS GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI W STOCKERAU
ORGANIZACJA REALIZACJI ZADAŃ
WPROWADZENIE POJEMNIKÓW NA ODPADY ORGANICZNE, TZW. "BIO"-ODPADY
PRAKTYCZNE DOŚWIADCZENIA Z WPROWADZENIEM "BIO"-POJEMNIKA
DOŚWIADCZENIA Z KOMPOSTOWANIEM
PODSUMOWANIE
TECHNOLOGIE MECHANICZNO-BIOLOGICZNEJ OBRÓBKI ODPADÓW

1. WPROWADZENIE
Miasto Stockerau leży w odległości około 30 km od Wiednia w kierunku Znojmo – Praga i należy do najbardziej aktywnych w zakresie ochrony środowiska miast austriackich. Liczy około 15,5 tys. mieszkańców. Jako pierwsze miasto w Dolnej Austrii wprowadziło na początku lat 50-tych zorganizowany system zbierania i likwidacji odpadów, tzn. wprowadziło pojemniki dla gromadzenia odpadów oraz zakupiło pierwsze specjalistyczne samochody do ich zbierania. Odpady te dostarczane były na nowo powstałe "wysypisko", należące w tamtych czasach do wzorcowych (dzisiaj nie mieściłoby się ono w żadnych normach obowiązujących w ochronie środowiska).
W połowie lat 70-tych rozmieszczono w mieście duże pojemniki na odpady wielkogabarytowe oraz wprowadzono zbiórkę komunalnych odpadów problemowych gromadzonych w lokalach mieszkalnych. Odpady te zbierano do worków wykonanych z tworzywa sztucznego. W lutym 1989 r. rozpoczęto prace nad zredagowaniem i wprowadzeniem nowych przepisów regulujących gospodarkę komunalną. Równolegle z pracami teoretycznymi rozpoczęto budowę instalacji do przyjmowania i segregowania surowców wtórnych. Już w październiku 1989 r. przekazana została do eksploatacji ręczna sortownia surowców wtórnych i odpadów problemowych.
W styczniu 1990 r. została oddana do eksploatacji pierwsza kompostownia dla kompostowania odpadów zielonych i biologicznych zbieranych selektywnie z terenu Stockerau. Była to pierwsza tego typu kompostownia w Austrii.
Mając więc szerokie rozpoznanie dotyczące gospodarki komunalnej, a szczególnie ich selektywnej zbiórki ze wszystkimi jej plusami i minusami, chcemy się z Państwem podzielić naszymi w tym względzie doświadczeniami.
Nie było na pewno łatwo wprowadzić selektywną zbiórkę, a następnie do jej stosowania przekonać społeczeństwo, chociaż jak jest wiadomym, Austriacy należą do społeczeństw o podwyższonej dyscyplinie. Proszę pamiętać, że w tym okresie nikt tak naprawdę nie mógł powiedzieć, co selektywna zbiórka oznacza i co będzie ona przynosiła społeczeństwu, i jakie będą z nią związane obciążenia dla osób prowadzących gospodarstwa domowe.
Na samym początku przez polityków rzucone zostało hasło "selektywna zbiórka", ale tak naprawdę i oni nie zdawali sobie sprawy jak to ma wyglądać, jak ma być finansowane i jak ma poprawnie funkcjonować. Teoretycznie chodziło o odzysk surowców wtórnych, które miały pokrywać koszty związane z gospodarką odpadami i jednocześnie miały zaoszczędzić zużycie surowców do wytwarzania nowych produktów.
Okazało się, że jak zwykle diabeł tkwi w szczegółach, i że najważniejszym jest stworzenie nowych uwarunkowań prawnych, bez których nie ma mowy o zdyscyplinowaniu społeczeństwa.
Aby selektywna zbiórka miała jakikolwiek sens trzeba było narzucić jej dwa najważniejsze aspekty:

wysoką cenę za przyjmowanie odpadów na składowiska,
wyeliminowanie frakcji organicznej z dostarczanych na składowisko odpadów zmieszanych.

Bez zagwarantowania wysokich opłat dla wyżej wymienionych aspektów nie można było mówić o "opłacalności" selektywnej zbiórki odpadów. Wysokie ceny położyły kres wożenia odpadów po kilkadziesiąt kilometrów w poszukiwaniu najtańszego składowiska, zmuszając władze odpowiedzialne za gospodarkę komunalną do poszukiwania technologii pozwalających na sensowny odzysk surowców wtórnych.
Ujednolicenie opłat za składowanie odpadów postawiło barierę uniemożliwiającą wewnętrzny "eksport" odpadów z jednego Landu (odpowiednik regionu lub województwa) do drugiego.
Producenci odpadów (czytaj "społeczeństwo") zostali zmuszeni do wprowadzenia selektywnej zbiórki i zastanowienia się, w jaki sposób da się wyselekcjonowane frakcje zagospodarować. Już samo wyseparowanie frakcji organicznej (około 42-45 %) diametralnie zmieniło skład morfologiczny odpadów przeznaczonych do składowania.
Skończyły się kłopoty z powstawaniem gazu wysypiskowego, składowiska przestały nawiedzać stada ptaków, zmniejszyło się zagrożenie grasujących pasożytów i gryzoni.
Do świadomości wszystkich zainteresowanych zaczęło dochodzić, że najdroższą technologią jest składowisko, gdyż po jego zapełnieniu pozostają tylko koszty związane z monitoringiem (należy go prowadzić przez 50 lat po zamknięciu składowiska), koszty związane z rekultywacją i oczyszczaniem wód ociekowych. Teren składowiska jest więc terenem "straconym", a znalezienie nowego miejsca pod następne składowisko to bardzo często droga, której przebycie staje się bardziej niż uciążliwe o ubocznych kosztach związanych tylko z jego pozyskaniem nie wspominając.

2. PODSTAWY PRAWNE
Do 1990 r. w Austrii nie było żadnych uwarunkowań prawnych regulujących selektywny podział odpadów komunalnych. Jedyne prawne uregulowanie dotyczyło zbierania i dalszego rozdziału odpadów problemowych, i było definiowane odpowiednimi normami austriackimi. Dopiero w roku 1990 wprowadzono prawne pojęcie "Gospodarka odpadami", tzw. "Abfallwirtschaftsgesetz – AWG der Republik Österreich". Pojęcie to definiowało prawne podstawy dla:

ograniczenia powstania odpadów,
rozdziału odpadów na frakcje,
zbiórki, przeróbki i likwidacji odpadów.

Prawo to określało jednak tylko definicje i kierunki postępowania, i opierało się na istniejącym prawie dotyczącym odpadów problemowych i odpadów chemicznych.
Prawo to z czasem zostało uzupełnione zarządzeniami dotyczącymi baterii, świetlówek, lodówek i agregatów chłodniczych, jak również bardzo kontrowersyjnym zarządzeniem dotyczącym opakowań po napojach. Zarządzenia te jednak nie wprowadziły żadnych znaczących ułatwień w prowadzeniu gospodarki odpadami, gdyż zmiany te najbardziej dotknęły jej najniższe szczeble. Spowodowane to zostało przez tzw. lobby przemysłowe i handlowe, które to lobby mające duże wpływy w ministerstwie gospodarki, skutecznie blokowało i blokuje wprowadzenie ostrzejszych przepisów dotyczących tych właśnie decydentów. Wynika to również z problemów kompetencyjnych między różnymi ministerstwami. Propozycje zawarte w zarządzeniach dotyczących zagospodarowania opakowań po napojach pozwalają wnioskować, że mają one bardzo dobre założenia, ale jak pokazuje życie mogą one pozostać tylko założeniami, gdyż nie są konsekwentnie przestrzegane.
Ciągłe zmiany zarządzeń dotyczących problematyki odpadowej, sprzeczne i koniunkturalne wypowiedzi różnych polityków, a szczególnie eksplozja kosztów związanych ze zbieraniem, uszlachetnieniem, zbytem i przeróbką surowców wtórnych powoduje dużą dezorientację zarówno "szarych" obywateli, jak również ludzi odpowiedzialnych w gminach za realizację tych zarządzeń.
Celowo zostało tu podkreślone uszlachetnianie i zbyt surowców wtórnych, bo właśnie te dwie pozycje mają zasadniczy wpływ na koszty, którymi obciążone są lokalne administracje. Przemysł zajmujący się odbieraniem i przeróbką surowców wtórnych znalazł się w sytuacji monopolisty, który z jednej strony robi łaskę za ich przyjęcie, a z drugiej strony dyktuje wysokie warunki ich przyjęcia (płać, jeśli się musisz ich pozbywać, lub rób co chcesz – ja mogę mieć dostawców w nadmiarze dostarczających frakcje w takiej postaci w jakiej ja potrzebuję).
Mechanizm zapoczątkowania gospodarki opartej na selektywnej zbiórce odpadów i surowców wtórnych przebiegał wszędzie w podobny sposób, tzn.:
przed wprowadzeniem selektywnej zbiórki:

przemysł potrzebujący surowce wtórne płaci zbierającym relatywnie wysokie ceny i sam je odbiera,
powoduje to duże zainteresowanie się tego rodzaju działalnością różnych organizacji typu harcerstwo, czerwony krzyż, Caritas, itp.

w czasie jej realizacji i rozwoju:
wyniki selektywnej zbiórki surowców wtórnych są bardzo obiecujące, a to zachęca do usankcjonowana jej przez prawo. Zbiórka surowców wtórnych rozwija się coraz lepiej, co powoduje ich duży napływ i tutaj zaczyna się nowy problem:

przemysł gwałtownie redukuje ceny skupu i ustala nowe warunki odbioru oraz nowe jakości przyjmowanych surowców wtórnych.

takie podejście do uwarunkowanej już prawnie selektywnej zbiórki powoduje, że:
organizacje charytatywne i młodzieżowe nie mogą sprostać nowym wymaganiom (konieczność dodatkowego czyszczenia, selekcjonowania, mycia itp.), co powoduje, że odstępują one od ich zbierania.

dalsze skutki prowadzenia selektywnej zbiórki i związane z tym obciążenia finansowe:

jednostki administracyjne są jednak prawnie zmuszone do dalszego prowadzenia selektywnej zbiórki, co powoduje eksplozję kosztów związanych ze zwiększonymi inwestycjami (np. różnego rodzaju nowe pojemniki, odpowiednie samochody do ich zbierania, mycie pojemników i ich dezynfekcja, sortownie, uzdatnienie wody przemysłowej powstającej przy myciu np. opakowań szklanych itp.).

Koszty te muszą być przejmowane przez administrację i rozkładane na mieszkańców. Tego rodzaju rozwój sytuacji był i jest bardzo często trudny do przewidzenia, a szczególnie trudne staje się określenie przyszłych kosztów.
Ciągłe zmiany opłat, polegające na ich permanentnym podnoszeniu, spotykają się ze sprzeciwem zdezorientowanego społeczeństwa i bardzo ze względów politycznych (walka o przyszłego wyborcę) muszą być "zatajane" tzn. przechodzić w sferę subwencjonowania. Prowadzi to do tego, że następna grupa obejmująca po wyborach władzę w mieście ponosi jeszcze większe koszty niż ta poprzednia, ale ma chociaż możliwość wskazania "kto zawinił", a to dlatego że w przeszłości nie inwestował lub inwestował np. wadliwie.
Niestety tego rodzaju polityka komunalna, a szczególnie gospodarka odpadami zwalniająca jakoby przemysł i polityków od współodpowiedzialności, jest przez te organizacje dalej tolerowana, a nawet sankcjonowana.
Zarządzenie dotyczące opakowań po napojach usankcjonowało opakowanie jednorazowego użycia. Wprowadzenie podatku dla każdego z takich opakowań uspakaja obywatelskie sumienie, gdyż obywatele uważają, że płacąc podatek wnoszą wkład w ochronę środowiska. Niestety zapominane jest, że odpad ten pozostaje do dalszego zagospodarowania i najczęściej musi, z powodów wymienionych wyżej, zostać złożonym na najdroższej inwestycji w całej gospodarce komunalnej, tj. na składowisku (kłopoty z uzyskaniem lokalizacji, koszty inwestycyjne, eksploatacyjne, pojemność i nieodwracalność).
Należy jednak oczekiwać, że sytuacja prawna ulegać będzie zmianie i odciążać będzie odpowiedzialne jednostki administracyjne. Nie łudźmy się jednak, że odciąży je całkowicie, gdyż byłoby to również wadliwe. Każdy, kto produkuje odpady musi ponosić koszty ich zagospodarowania, a koordynacja z tym związana musi być organizowana przez władze terytorialne mające możliwości kontroli i sankcjonowania. Dlatego też, wszystkie rozliczenie kosztów związanych ze zbieraniem odpadów, ich składowaniem powinny przechodzić przez władze lokalne tzn.:
obywatel rozlicza się bezpośrednio np. z miastem, a dopiero miasto z przewoźnikiem;
również składowisko powinno pozostawać pod zarządem miasta, bo jest to obiekt, mający w pojęciu ochrony środowiska strategiczne znaczenie.

Aby gospodarka komunalna była prowadzona w akceptowanych ramach finansowych konieczna jest znaczna inicjatywa, przedsiębiorczość i determinacja władz samorządowych we współpracy z mieszkańcami.
Wspólnie z naszymi specjalistami opracowany został katalog pytań i IMES, tzn. plan działania służący do wybrania optymalnego wariantu gospodarki odpadami, co było również podstawą dla opracowania programu koordynującego dla miasta Stockerau.

3. OPIS GOSPODARKI ODPADAMI KOMUNALNYMI W STOCKERAU
W 1992 r. został zakończony pierwszy etap wprowadzenia zintegrowanej gospodarki odpadami.
ZAŁOŻENIA I CELE.
Zapewnienie całkowitego przejęcia odpadów od mieszkańców, drobnej wytwórczości i przemysłu zgodnie z istniejącym prawem komunalnym, za wyjątkiem specyficznych odpadów, niebezpiecznych dla istniejących na terenie Stockerau firm przemysłowych.

Rodzaj odpadów System ich zbierania

Odpady biologiczne typu "bio" Około 5.800 posesji zostało wyposażonych w pojemniki 80, 120, 240 l i zapewniono pełną ich zbiórkę

Pozostałe odpady trafiające bezpośrednio na składowisko Pojemniki 120, 240, 360, 660, 770 i 1.100 l z pełnym odbiorem

Odpady wielkogabarytowe Ustawiono w ramach administracyjnych miasta kontenery 15 mł

Odpady zielone i ogrodowe Również rozstawiono kontenery 15 mł

Stałe odpady problemowe Dla 5.800 posesji przygotowano worki z tworzywa sztucznego o pojemności 40 i 240 l – zapewniono ich pełny odbiór

Makulatura Rozstawiono pojemniki do ich zbierania 240, 360, 660, 1.100 l

Stłuczka szklana Pojemniki 1.100 l rozstawione, podobnie jak na makulaturę, tzn. w specjalnie do tego celu określonych miejscach

Kartony Odbiór bezpośredni z drobnej wytwórczości, przemysłu z zachowaniem ich rozsortowania oraz od mieszkańców w dużych kontenerach ustawionych w specjalnych miejscach na terenie miasta

Folie z tworzyw sztucznych Drobna wytwórczość i przemysł dostarczają posortowane frakcje

Odzież, obuwie Mieszkańcy przynoszą i wrzucają je do specjalnych kontenerów (Humana) ustawionych na placach zbiorczych

Odpady płynne problemowe Przynoszone są bezpośrednio przez mieszkańców do jednostki typu MPO

Złom Dostarczany jest albo bezpośrednio do stacji odbioru ulokowanej na składowisku lub wielkogabarytowych kontenerów ustawionych w mieście

Osady z oczyszczalni Z własnej oczyszczalni ścieków dostarczany jest w kontenerach 10 mł do kompostowni

W celu realizacji całego programu wprowadzenia selektywnej zbiórki odpadów, burmistrz miasta powołał specjalną komórkę organizacyjną, której zadaniem było:

przeorganizowanie istniejących struktur na selektywną zbiórkę odpadów,
opracowanie sposobu zagospodarowania wyselekcjonowanych frakcji,
nawiązanie kontaktu osobistego z mieszkańcami w celu przekazania informacji o nadchodzących zmianach, a następnie utrzymywania stałego z nimi kontaktu pomagającego przy wprowadzaniu selektywnej zbiórki i jej prowadzeniu.

4. ORGANIZACJA REALIZACJI ZADAŃ
4.1. ODPADY ORGANICZNE TYPU "BIO".
Zakupiono specjalne pojemniki wykonane z tworzywa sztucznego, co zapobiegało korozji, umożliwiało odpowiednie ich mycie i dezynfekcję. Pojemniki opróżniane są w lecie co 7 dni, a zimą co 14 dni. Do tego typu odpadów został przeznaczony samochód bębnowy oraz samochód z tzw. "szufladą". Samochód bębnowy jest jednocześnie wyposażony w urządzenie do mycia pojemników i kontenerów.
Technologia mycia pojemników w specjalistycznym pojeździe, służącym wyłącznie do tego celu, nie zdała egzaminu ze względu na niemożliwość skoordynowania szybkości poruszania się "normalnych" śmieciarek i poruszanie się samochodu "myjki". Samochód myjka nie był przystosowany do odbioru odpadów, które mogły trafiać do pojemnika po jego opróżnieniu, ale jeszcze przed jego umyciem.
Odpady te kompostowane są w bioreaktorach firmy M-U-T gdzie po roku 1998 została zainstalowana technologia "Kyberferm" (na miejscu technologii Herhof). Tutaj też kompostowane są odpady zielone i ogrodowe. Sprzedaż kompostu odbywa się bezpośrednio na kompostowni.
Kompost można kupować luzem lub może być on workowany.
Plany przyszłościowe:

produkcja galanterii kompostowej oraz ziemi ogrodowej z dodawaniem specjalnych komponentów w celu poprawienia jej jakości,
założenie stacji badania przydatności kompost.

4.2. ODPADY POZOSTAŁE (dostarczane bezpośrednio na składowisko).
Zbierane są w interwale 14-dniowym przy pomocy samochodu bębnowego, następnie dowożone są na składowisko, gdzie po ich rozdrobnieniu przy pomocy dużej rozdrabniarki, zagęszczane są przy pomocy kompaktora – tak prowadzona technologia pozwala na zaoszczędzenie około 20 % pojemności składowiska.
Plany przyszłościowe:

mechaniczne rozsortowywanie przy pomocy mechanicznego sita,
ręczne sortowanie frakcji nadsitowej w celu wyeliminowania odpadów problemowych,
zastosowanie elektromagnesu dla wyseparowania części metalowych,
przygotowanie frakcji lekkiej do spalenia w międzyregionalnej spalarni.

Na przestrzeni 1992 – 1997 r. zakupiono dużą rozdrabniarkę do rozdrabniania bezpośrednio na składowisku, co w połączeniu z kompaktorem, pozwala na osiągnięcie wyżej wymienionych korzyści.
Zrezygnowano z mechanicznego, ręcznego sortowania i elektromagnesu, a to ze względu na zadowalającą czystość dowożonych odpadów. W chwili obecnej prowadzone są badania nad biologiczno-mechaniczną obróbką tej frakcji, z myślą o przeznaczeniu jej do spalania w małej spalarni typu regionalnego, o ewentualnej wydajności dobowej odpowiadającej miastu dla 100.000 mieszkańców.
4.3. ODPADY WIELKOGABARYTOWE.
Permanentne zbieranie tego typu odpadów prowadzone jest w 25 wielkogabarytowych kontenerach. Kontenery te rozstawione są na terenie miasta. Odwożenie ich do sortowni odbywa się w rytmie tygodniowym. Samochód do transportu jest samochodem z zabudowanym urządzeniem hakowym. W sortowni odbywa się ręczne rozsortowywanie w celu odseparowania surowców wtórnych lub ewentualnych odpadów problemowych. Pozostałość nie nadająca się do dalszego zagospodarowania składowana jest na składowisku, a surowce wtórne przeznaczone są do sprzedaży lub dalszej obróbki.
Plany przyszłościowe:

dalsze usprawnienie sortowania na płycie sortowniczej,
rozdrobnienie nierozsortowywalnych odpadów wielkogabarytowych,
rozkład na frakcję ciężką i lekką – frakcja ciężka przeznaczona będzie na składowisko, a lekka do spalarni ponadregionalnej.

Na przestrzeni 1992 – 1997 r. zostało zrealizowane praktycznie wszystko za wyjątkiem przygotowania frakcji do spalenia, co ma być przedmiotem realizacji w roku 2001/2002.
4.4. ODPADY ZIELONE I OGRODOWE.
Zbierane są w wielkoobjemowych kontenerach rozstawionych na terenie miasta. Minimalnie raz w tygodniu odwożone są one w systemie zintegrowanym przy pomocy urządzeń hakowych na teren kompostowni, i tu składowane na placu materiału strukturalnego.
Tego typu odpady zagospodarowywane są jako materiał strukturalny przy kompostowaniu. Około 2% odpadów nie należących do tej grupy zostaje wyseparowane ręcznie i skierowane na składowisko.
4.5. ODPADY PROBLEMOWE (STAŁE).
Zbierane są równolegle z odpadami biologicznymi (bio) i odpadami pozostałymi, tzn. w rytmie 14 lub 7-dniowym. Zbieranie tego typu odpadów ma miejsce w workach z tworzywa sztucznego. Rozsortowywanie odbywa się ręcznie na stołach sortowniczych, a następnie międzyskładowanie w kontenerach 1,1 mł.
Likwidacja odpadów problemowych następuje przez ich spalanie w specjalnej spalarni znajdującej się na terenie Wiednia i przeznaczonej do spalania odpadów niebezpiecznych i osadów.
Plany przyszłościowe.
Przyszłe zarządzenia zgodne z AWG (prawo śmieciowe) przewiduje ograniczenie zbierania tego typu odpadów przez służby komunalne i zamianę na dowożenie tych odpadów przez samych mieszkańców na teren ich dalszej obróbki.
Drugą możliwością ma być wprowadzenie podatku wyrównującego koszty zbierania, sortowania, dalszego zagospodarowania i likwidacji. Podatek ten wliczany byłby w cenę sprzedaży produktu. Do chwili obecnej prowadzony jest stary sposób zbiórki odpadów problemowych przy częściowym wprowadzeniu podatku na ich likwidację.
4.6. MAKULATURA.
Zbierana jest w 600 miejscach w pojemnikach 240 l i 1.100 l. Papier zbierany jest przy pomocy samochodów z ugniataniem liniowym tzw. szufladą.
Pojemniki opróżniane są raz w miesiącu przy pomocy pojazdu należącego do miasta. Makulatura dowożona jest bezpośrednio do odbiorcy lub sortowni ręcznej w celu uszlachetnienia frakcji.
Plany przyszłościowe.
Ze względu na obniżające się ceny skupu, jak i podnoszenie się kosztów manipulacyjnych zbiórka makulatury staje się mało atrakcyjna. Jedyną możliwością zwiększenia wykorzystania makulatury jest:
przestawienie przemysłu papierniczego na nowe technologie umożliwiające większe użycie makulatury do produkcji nowego papieru lub zwiększenie wyrobów z papieru pochodzącego z odzysku.
Należy jednak pamiętać o ograniczonej możliwości wielokrotnego użycia produktów wykonanych już z użyciem surowców wtórnych.
4.7. STŁUCZKA SZKLANA.
Zbierana jest w pojemnikach 0,75 i 1,5 mł z izolacją przeciwhałasową. Zbieranie przy pomocy specjalnych pojazdów w rytmie miesięcznym, dostarczanie bezpośrednio do odbiorcy.
Perspektywy przyszłościowe.
Podobnie jak przy makulaturze, tzn. konieczność zmian technologicznych przy produkcji nowego szkła.
4.8. OPAKOWANIA KARTONOWE.
align=justifyZbierane w kontenerach wielkogabarytowych lub u producenta (drobna wytwórczość) przy pomocy samochodu z ugniataniem (szufladą). Drobna wytwórczość lub przemysł dostarczają je do ręcznego rozsortowywania. Rozsortowywanie odbywa się z przenośnika taśmowego umieszczonego w hali przyjęcia surowców wtórnych przy zainstalowaniu odpowiedniej liczby stanowisk sortowniczych.
Uzdatnione frakcje są balowane i regularnie odwożone do zakładów papierniczych.
Perspektywy przyszłościowe.
Zakup automatycznej praso-wiązarki - została zakupiona w 1996 r.
4.9. ODZIEŻ I OBUWIE.
Zbierane przez firmę Humana we własnych pojemnikach.
4.10. ODPADY PROBLEMOWE PŁYNNE.
Dostarczane są przez mieszkańców do punktu ich odbierania. Rozsortowywane są na poszczególne frakcje zgodnie z normami Önorm S 2101. Składowanie w kontenerach maksymalnie do 2 miesięcy. Odbiór i przekazanie do spalarni odpadów niebezpiecznych w Wiedniu (EBS).
Perspektywy przyszłościowe
Założenie małego laboratorium w celu szybkiej identyfikacji odpadów.
4.11. ZŁOM
Dowożony przez mieszkańców do międzyskładowania znajdującego się bezpośrednio przy składowisku i punktu odbioru odpadów z podziałem na 9-frakcji.
Na terenie miasta rozstawione są wielkogabarytowe kontenery przystosowane do urządzeń hakowych. Częściowo złom dostarczany jest wraz z odpadami wielkogabarytowymi, co świadczy o niedostatecznej dyscyplinie mieszkańców wrzucających złom do odpadów wielkogabarytowych.
Perspektywy przyszłościowe
Poprawa czystości frakcji przez wprowadzenie wyraźniejszego rozdziału w pojemnikach na odpady wielkogabarytowe, złom i odpady przeznaczone do bezpośredniego złożenia na składowisku.
4.12. OSADY ŚCIEKOWE
Odwodnione osady ściekowe (prasa taśmowa) dowożone są na kompostownię, następnie mieszane z materiałem strukturalnym i kompostowane w dwu bioboksach zainstalowanych przez firmę M-U-T.
Wykorzystanie gotowego kompostu uzależnione jest od osiągniętej jakości (metale ciężkie), ale w każdym przypadku jako przykrywka na składowisku i materiał rekultywacyjny zastępujący ziemię.

5.0. WPROWADZENIE POJEMNIKÓW NA ODPADY ORGANICZNE, TZW. "BIO"-ODPADY.
Największą frakcją w odpadach komunalnych, bo dochodzącą do 40 – 45% są rozkładalne odpady organiczne. Dlatego też miasto w pierwszym rzędzie zajęło się zagospodarowaniem tej właśnie frakcji. Dzięki zajęciu się tą właśnie frakcją, można doprowadzić do największych redukcji odpadów składowanych na składowisku. Wyeliminowanie jej, tzn. doprowadzenie teoretycznie do jej wyseparownia (drobna część ok. 4 – 5% zostaje składowana z innymi odpadami) powoduje, że nie powstaje gaz wysypiskowy. To spowodowało, że miasto zdecydowało się na wprowadzenie pojemników do jej zbierania.
Najważniejszym filarem dobrze funkcjonującej gospodarki odpadami jest permanentne informowanie na szeroką skalę społeczeństwa, o celach realizacji i korzyści płynących ze selektywnej zbiórki odpadów.
W tym to celu została zaangażowana profesjonalna agentura reklamowa, której zadaniem było przed-stawienie projektu realizowanego przez miasto. Wynikiem tej akcji było hasło:
Odpady nauczyły się mówić!
powstało również logo:
My żyjemy oddzielnie!
i umieszczone zostało na plakatach składających się z 24 arkuszy, oraz powstał segregator zawierający materiał informacyjny o celu i znaczeniu selektywnej zbiórki. Kolory logo odpowiadały różnym frakcjom odpadów i tak:

brązowy » odpady bio

niebieski » papier

czerwony » odpady problemowe

zielony » szkło

czarny » odpady pozostałe przeznaczone do bezpośredniego składowania.

A hasła takie jak:
My żyjemy oddzielnie!
Od dzisiaj żyjemy oddzielnie!
My naprawdę nie pasujemy do siebie!
zostały ułożone w sposób prowokacyjny tak, aby zwróciły uwagę mieszkańców na konieczność separowania odpadów.
Wychodzono z założenia, że nie ma sensu przedstawić na plakatach pięknych widoków, gdyż jest powszechnie wiadomym, co chcielibyśmy mieć, ale zapominamy jak do tego dojść.
Pomysł z hasłem, że odpady przemówiły wydał się wystarczająco oryginalny, aby wstrząsnąć społeczeństwem, a stwierdzenie, że:
"Nawet odpady mają tego dosyć i żądają, aby zbierać je w sposób selektywny"
zmobilizowało społeczeństwo do nowego spojrzenia na sprawę gospodarki komunalnej.
Segregator z informacjami przekazany dla każdego posiadacza lokalu mieszkalnego jest systematycznie uzupełniany informacjami rozsyłanymi do mieszkańców.

6. PRAKTYCZNE DOŚWIADCZENIA Z WPROWADZENIEM "BIO"-POJEMNIKA.
6.1. POJEMNIK W KUCHNI.
Następnym, bardzo ważnym elementem, był wybór odpowiednich pojemników, a szczególnie tych przeznaczonych bezpośrednio do zbierania odpadów kuchennych. Wyselekcjonowanie odpadów typu "bio" odbywa się prawie wyłącznie w kuchni, dlatego też każda gospodyni lub każdy gospodarz mieszkania musi posiadać szczelny pojemnik o minimalnej pojemności 4 l., łatwy w obsłudze i pielęgnacji. Zostały przetestowane różnego rodzaju pojemniki i zdecydowano się na pojemnik wykonany z tworzywa w zielonym kolorze o pojemności 5,5 l mającym odpowiednie zamknięcie.
Pojemność tego pojemnika jest wystarczająca na maksymalnie dwudniowe przetrzymanie odpadów w kuchni.
6.2. POJEMNIKI ZBIORCZE.
Pojemniki te zostały ustawione przed posesjami i tutaj zdecydowano się na pojemniki od 80 l do 240 l. Pojemniki wykonane są z tworzywa w kolorze brązowym i wyposażone są w dwa kółka ułatwiające ich transport. Ograniczenie wielkości pojemników do maksymalnej pojemności 240 l wypływało z dużego ciężaru odpadów biologicznych. Brano również pod uwagę konieczność dostarczenia przez mieszkańców pojemników do krawężnika, co wiązało się z koniecznością użycia dosyć dużej siły.
Dostarczenie pojemników do krawężnika przez ich właściciela obniżyło koszty zbierania odpadów i przyspieszyło pracę brygad odpowiedzialnych za ich zbiórkę.
6.3. OBSZARY DOŚWIADCZALNE.
Na wiosnę 1990 r. wybrano obszar z 750 posesjami o mieszanej strukturze architektonicznej i społecznej, tzn. domki jednorodzinne, bloki mieszkalne, różny status społeczny mieszkańców, itp.
6.4. LIST BURMISTRZA.
Na początku został do każdego posiadacza mieszkania skierowany osobisty list burmistrza miasta informujący o zamierzeniach, celach, realizacji i wprowadzeniu "bio-pojemnika". Po dziesięciu dniach rozpoczęto osobiście odwiedzać mieszkańców wręczając im pojemniki na odpady "bio"- te małe do kuchni i te duże stojące przy posesjach oraz pojemniki na odpady przeznaczane bezpośrednio na składowisko – tzw. odpady pozostałe (pojemniki na tego rodzaju odpady wykonane są również ze sztucznego tworzywa, ale w kolorze szaro-stalowym o pojemności od 120 l do 240 l).
6.5. OSOBISTE KONTAKTY.
Około 95% mieszkańców przyjęło odwiedzających pozytywnie, a często rozmowy były przeciągane, i to niezależnie od wieku i statusu społecznego mieszkańców. Około 3% posiadaczy domków jednorodzinnych posiadało własne kompostowniki.
1% przeważnie osób starszych nie prowadzących już własnego gospodarstwa domowego (jadali u rodziny, znajomych lub dowożono im jedzenie) "produkowało" bardzo mało odpadów biologicznych.
Tylko trochę więcej jak 1% nie wyrażało chęci na separację odpadów.
6.6. CZĘSTOTLIWOŚĆ ODBIORU.
W połowie czerwca 1990 r. zostały odebrane pierwsze pojemniki "bio". Zdecydowano się na 14 dniowy cykl odwozu, na zmianę z odpadami pozostałymi przeznaczonymi do bezpośredniego układania na składowisku.
6.7. JAKOŚĆ ODPADÓW.
Zbierane odpady "bio" były od samego początku ich selektywnego zbierania dobrej jakości, tzn. pozbawione były elementów zanieczyszczających, a ich ilość była zadawalająca. Ilość ta wynosiła na początku 25%, a we wrześniu już 35%.
6.8. PROBLEMY OBCIĄŻENIA ZAPACHAMI I MUCHAMI.
Obciążenie zapachami występowało i było uzależnione od miejsca ustawienia pojemników. Muchy pojawiły się szczególnie tam, gdzie były zbierane prawie wyłącznie resztki jedzenia (w blokach mieszkalnych).
Aby załagodzić powstałe problemy przeprowadzono indywidualne rozmowy z właścicielami pojemników i szukano dla nich indywidualnych rozwiązań (wprowadzenie opakowań papierowych, zamknięcie pojemników w obudowach betonowych).
6.9. WPROWADZENIE "BIO"-POJEMNIKA NA POZOSTAŁE OBSZARY.
Od września 1990 r. do marca 1991 r. przeprowadzono dalszych sześć akcji i odwiedzono około 5.800 lokali mieszkalnych. Zajmowały się tym 4 osoby i poświęciły około 1.500 godzin.
Mieszkania odwiedzano po godz. 16⁰⁰, a rozmowy prowadzono tylko do zapadnięcia zmroku. Ten przedział czasowy gwarantował, że około 70% mieszkańców była w tym czasie osiągalna w ich posesjach. W około 30% mieszkań trzeba było przychodzić powtórnie, a dla 10% dwu do czterokrotnie. Od czerwca 1991 r. całe miasto wyposażone jest w "bio"- pojemniki i trzeba podkreślić, że jakość zbieranej frakcji "bio" stale się poprawia.
Do roku 1994 średnia ilość zbieranych odpadów biologicznych wynosiła 35%. Na osobę przypadało około 90 – 100 kg.
Problemy z nieprzyjemnymi zapachami zmusiły burmistrza do wprowadzenia od maja 1992 r. siedmiodniowego cyklu odbioru odpadów. Cykl ten utrzymywany jest w przedziale czasowym maj – październik, a potem co 14 dni.
Do czasu wprowadzenia "bio"- pojemnika przyjętym było, że to służby komunalne całkowicie odpowiedzialne są za odbiór pojemników. Zmiana systemu zbierania spowodowała, że udało się nakłonić mieszkańców do dostarczania pojemników do krawężnika, a tym samym obniżyć koszty zbierania obciążające służby komunalne.

7. DOŚWIADCZENIA Z KOMPOSTOWANIEM
Przy wyborze technologii kierowano się następującymi kryteriami:

ekologiczne

optymalna ochrona środowiska,
zagospodarowanie wód ociekowych,
ochrona powietrza technologicznego,
higienicznie bezproblemowy produkt końcowy.

ekonomiczne

niskie koszty energetyczne,
niskie koszty personalne,
małe zapotrzebowanie powierzchni,
odpowiedni stosunek koszty – wydajność.

Po wielu poszukiwaniach zdecydowano się na bioboksy firmy M-U-T opartych na technologii Herhof, gdyż w tamtym okresie była to praktycznie jedyna zamknięta technologia dla kompostowania odpadów biologicznych pozyskiwanych przez ich selektywną zbiórkę.
Sama firma Herhof włożyła dużo pionierskiej pracy w rozpowszechnienie kompostowania. Zamontowano więc dwa takie bioreaktory i wyposażono kompostownię w urządzenia towarzyszące.

ZESTAWIENIE SYSTEMÓW
Zestawienie danych systemu M-U-T "Kyberferm®" oraz innych zamkniętych systemów intensywnego dojrzewania (np. bioreaktory, bioboksy, tunele, mobilne kontenery)

Wyszczególnienie M-U-T "Kyberferm" Inne systemy intensywnego dojrzewania (np. bioreaktory, tunele)

PRZEWIETRZA-NIE System odsysający interwałowy z podziałem na fazę pracy i fazę spoczynku System tłoczenia permanentnego

USZCZELNIENIE bioreaktora, bioboksu, tunelu, mobilnego kontenera Nie wymaga żadnych uszczelnień np. drzwi uszczelnianych pneumatycznie Musi być wykonany jak szczelny zbiornik

WODA POPROCESOWA
Gromadzenie
Obróbka
Zawracanie do procesu
Jest gromadzona
Tak
Tak
Jest gromadzona
Nie zawsze /częściowo
Tylko częściowe

NAWILŻANIE
Sterowanie ilością zawracanej wody poprocesowej Tak
Ilość wody i częstotliwość dodawania w uzależnieniu od stopnia rozkładu organiki Tak
Ale bez uzależnienia od stopnia rozkładu organiki

OCZYSZCZANIE POWIETRZA POPROCESOWEGO System wielostopniowy składający się z "płuczki" i biofiltra System jednostopniowy: tylko biofiltr

OCZYSZCZANIE POWIETRZA NA MOKRO Tak (łącznie z kondensatem) Nie

FILTR BIOLOGICZNY Tak, niskoobciążeniowy Tak, wysokoobciążeniowy

AUTOMATYCZNE STEROWANIE PROCESEM Tak Tak

MIERZONE PARAMETRY Temperatura
Wilgotność
Ciśnienie, i to na wejściu i wyjściu powietrza CO₂
Temperatura (pomiar tylko na wyjściu powietrza poprocesowego)

Wyszczególnienie M-U-T "Kyberferm" Inne systemy intensywnego dojrzewania (np. bioreaktory, tunele)

PARAMETR STERUJĄCY PROCESEM Ilość przepuszczanego powietrza, ale w uzależnieniu od stopnia rozkładu organiki Ilość przepuszczanego powietrza

BILANSOWANIE ROZKŁADU SUBSTANCJI ORGANICZNEJ Tak w każdej fazie prowadzenia procesu Nie

MODUŁOWE WYKONANIE INSTALACJI Tak Tak

SPOSÓB WYKONANIA BIOREKTORA Tradycyjny beton bez podwyższonej szczelności, drzwi rolkowe przesuwne ku górze Beton o podwyższonej szczelności, szczelne odrzwia, pneumatyczne uszczelnienie drzwi lub wykonanie stalowych kontenerach wymagających każdorazowej kontroli stanu wewnętrznej powierzchni i ewentualnych jej korektur.

SPOSÓB WYKONANIA MOBILNEGO KONTENERA Prosta ramowa konstrukcja z bocznymi ścianami i podwójną podłogą. Ściany boczne mogą być wykonane nawet z desek lub płyt z tworzywa sztucznego.Manipulacja przy pomocy podnośnika widłowego Skomplikowana konstrukcja stalowa z ocieplaniem, zamknięciem od góry i z tyłu kontenera. Duży własny ciężar, manipulacja przy pomocy urządzenia hakowego, poddatność na zwichrowania.

URZĄDZENIA PERYFERYJNE (ładowarka, rozdrabniarka, przerzucarka, sito) Tak
Urządzenia takie jak: rozdrabniarka, przerzucarka, sito mogą być dostarczone z firmy Komptech, której produkty należą do dostaw M-U-T. Tak

DODATKOWE URZĄDZENIA PERYFERYJNE, jak np.: urządzenia hakowe, podnośnik widłowy Podnośnik widłowy dla kompostowni z mobilnymi kontenerami lub urządzenie hakowe (w zależności od wyboru kontenerów) Urządzenie hakowe dla kontenerowych kompostowni i to o nośności minimum 24 t (podwozie trzyosiowe)

KORZYŚCI TECHNOLOGICZNE PRZY SYSTEMIE KOMPOSTOWANIA M-U-T "KYBERFERM®"
Przewietrzanie: System odsysająco – interwałowy

system ten zapewnia należyte nasycenie powietrza technologicznego wilgotnością przy jednoczesnym kontrolowanym odprowadzaniu powietrza poprocesowego,
powietrze przepływa przez kompostowany materiał od góry ku dołowi, co ułatwia nasycenie wsadu wilgocią,
dzięki takiemu systemowi nie tworzą się kanały ułatwiające przepływ powietrza, ale rozprowadzane ono jest w sposób zapewniający równomierne napowietrzenie materiału wsadowego.

Uszczelnienie bioreaktora firmy M-U-T

nie wymagające odpornych na ciśnienie ( szczelność )zarówno odrzwi, jak i samych drzwi zamykających bioreaktor lub mobilny kontener ( klapy zamykające kontener od góry i od końca ),
tego typu uszczelnienie musi być wykonane z użyciem specjalnej uszczelki gumowej napełnianej powietrzem dostarczanym z kompresora. Uszczelnienie to musi funkcjonować bez zarzutu, gdyż ma zasadniczy wpływ na przebieg przewietrzania w bioreaktorze. Gumowa uszczelka należy do tzw. części szybko zużywających się, a więc musi być stale kontrolowana i periodycznie wymieniana (dodatkowe koszty).

Uszczelnienie biokontenera.
Biokontenery zastosowane przez M-U-T nie wymagają żadnych specjalnych uszczelnień, gdyż są to od góry otwarte pojemniki. Zastosowanie przewietrzania, polegającego na odsysaniu od dołu, eliminuje konieczność wyposażenia kontenerów w szczelne przykrywy i szczelne drzwi umożliwiające wyładunek kompostowanej masy.
Rozwiązanie firmy M-U-T eliminuje wichrowanie się kontenerów i powstawanie nieszczelności między ruchomymi elementami zamykającymi.(również trudności z zamykaniem i otwieraniem kontenerów).
Woda poprocesowa.
Gospodarka wodą poprocesową obejmuje kompleksowo:

gromadzenie
obróbkę
zawracanie do procesu
woda odciekowa zbierana jest przez specjalny zamknięty system zbiorczy i odprowadzana jest do rurociągu odsysającego powietrze,
oddzielenie wody od powietrza następuje w studzienkach zbiorczych zainstalowanych przed stacjami analizującymi powietrze poprocesowe,
elementy stałe i zawiesiny zostają wytrącone z wody i są międzyskładowane,
pozyskana w ten sposób i zgrubnie podczyszczona woda zostaje zawrócona do nawilżania wsadu znajdującego się w bioreaktorze, nawilżania pryzm lub dla oczyszczania powietrza na mokro (pierwszy stopień oczyszczania powietrza poprocesowego).

Nawilżanie kompostowanego materiału w bioreaktorze lub biokontenerze:

ilość dodawanej do nawilżania wody jest sterowana przy pomocy systemu IDM i uzależniona od postępu stopnia dojrzewania kompostowanej masy,
cały proces sterowany jest automatycznie w oparciu o permanentne bilansowanie gospodarki wodnej i stopnia postępu kompostowania,
tak prowadzone nawilżanie eliminuje niespodziewane i niepożądane wysuszenie wsadu w bioreaktorze. Wysuszenie wsadu prowadzi bowiem do zakwaszenia kompostowanego materiału, a dalej do zahamowania procesów rozkładu substancji organicznej. Złożenie wysuszonego materiału na pryzmach dojrzewania końcowego powoduje nie tylko problemy technologiczne, ale może spowodować duże obciążenie zapachowe,
woda do nawilżania zostaje w bioreaktorze lub biokontenerze rozproszona na całej powierzchni wsadu (a nie tylko rozpryskiwana jest na ściany bioreaktora), a odsysanie powietrza od spodu pozwala na równomierne przeprowadzenie jej przez kompostowany materiał,
prowadzenie powietrza od dołu ku górze z jednoczesnym dodawaniem do niego wody (jak jest stosowane w innych biokontenerach) powoduje zawilgacanie kompostowanego materiału w jego dolnych warstwach, co w konsekwencji prowadzi do zagniwania.

Oczyszczanie powietrza poprocesowego:

następuje w systemie wielostopniowym.

Oczyszczanie na mokro – płuczka:

jako medium do prowadzenia procesu oczyszczania używana jest podczyszczona woda poprocesowa,
metoda ta pozwala na zapewnienie odpowiedniego nasycenia parą wodną powietrza przekazywanego do biofiltra,
możliwym jest dodawanie środków chemicznych (dla np. wyłapywania amoniaku przy kwaśnym wpłukiwaniu lub umożliwieniu wyłapywania z powietrza poprocesowego zawartych w nim rozpuszczalnych gazów).

Filtr biologiczny:

wykonany jako filtr powierzchniowy (niskie koszty wykonania i eksploatacyjne),
niskie hydrauliczne obciążenie (< 50mł / m˛ , h),
niskie koszty eksploatacyjne i serwisowe,
powierzchnia, na której ułożony jest materiał filtrujący umożliwia jeżdżenie po niej ciężkim sprzętem, co pozwala na szybką i bezproblemową wymianę masy filtrującej,
filtr podzielony jest na segmenty umożliwiające nieprzerwaną pracę nawet w przypadku wymiany warstwy filtrującej,
jako warstwa filtrująca używany jest kompost wyprodukowany we własnej kompostowni.

Sterowanie procesem:

prowadzone w sposób zautomatyzowany przy pomocy SPS, PC i uwizualnieniem procesu, i dokumentowaniem dokonywanych analiz,
mierzony jest stan powietrza na wejściu i wyjściu (temperatura, wilgotność, ciśnienie) oraz jego ilość,
kontrola ciepła procesowego pozwala na ustalenie stanu i wielkości stopnia rozkładu substancji organicznej, ustalenia strat wody w kompostowanej masie oraz zadysponowania odpowiedniej ilości wody, która musi być dodana do dalszego prowadzenia procesu,
wielkości te pozwalają na ustalenie najważniejszego parametru w prowadzeniu kompostowania, tzn. na permanentne bilansowanie rozkładu części organicznej,
procesor prowadzi stałe porównanie między wartościami założonymi, a wielkościami mierzonymi. Rezultatem tych porównań jest odpowiednie dozowanie powietrza potrzebnego do procesu,
takie sterowanie procesem eliminuje konieczność dokonywania pomiarów CO₂ lub O₂. Pomiarów tych parametrów dokonuje się przy pomocy instrumentów i urządzeń, które wymagają stałej kontroli i regulacji,
pomiary temperatury i ciśnienia odbywają się przy pomocy instrumentów nie wymagających żadnych prac konserwatorskich lub serwisowych,
procesor kontroluje również efektywną temperaturę procesu (optymalna temperatura dla maksymalnego rozkładu to 42-45°C),
przebieg intensywnego dojrzewania określają następujące parametry:

zawartość amonium w świeżym kompoście,
zawartość organicznych kwasów w świeżym kompoście,
stosunek zawartości wody do strat po prażeniu.

Badania tych parametrów mogą być prowadzone przy pomocy chromatografii papierowej.

Zrezygnowano z określenia stopnia rozkładu substancji organicznej ustalanego na podstawie samozagrzewania się masy, a to z następujących powodów:

otrzymywane wyniki nie odzwierciedlają w sposób obiektywny stanów, w których znajduje się kompostowany materiał (metody te nie są dokładne i mogą być manipulowane),
wysuszony, a więc zakwaszony wsad (po 2 do 3 dniach) może na podstawie mierzonych temperatur zostać zakwalifikowany do V stopnia rozkładu.

Wstępne ogrzewanie wsadu.
Stosowane tylko w okresach zimowych

proste rozwiązanie dzięki periodycznmu zawracaniu powietrza poprocesowego do bioreaktora,
rozwiązanie bardziej skomplikowane przez ogrzewanie powietrza świeżego dostarczanego do procesu.

KORZYŚCI TECHNICZNE PRZY SYSTEMIE KOMPOSTOWANIA M-U-T "KYBERFERM®"
Korpus bioreaktora.

Wykonanie miejscowe z możliwością dobrania wielkości bioreaktora do ilości materiału przeznaczonego do kompostowania. Tradycyjny beton bez konieczności zapewnienia pełnej szczelności korpusu.
W przypadku biokontenerów również całkowite wykonanie w Polsce.
Centralny rurociąg odsysający powietrze (o ograniczonej długości ze względu na straty ciśnienia), poprzecznie ułożone rynny o specjalnie wykształconych przykrywach i szczelinach umożliwiających przepływ powietrza (przełożenie strat ciśnienia do otworów odprowadzających powietrze, a nie do kompostowanej masy, co pozwala na równomierne rozprowadzanie powietrza i zapobiega powstawaniu niepożądanych kanałów w kompostowanej masie).
W przypadku biokontenerów również centralne odsysanie z rozdziałem powietrza przy pomocy zaworów sterowanych elektrycznie.
Przewody zasysające powietrze wyposażone w podłączenia do wody, co umożliwia ich szybkie i dokładne oczyszczanie (spłukiwanie).
Wykonanie bioreaktora w wersji normalnej, bez specjalnych uszczelnień, umożliwiające zastosowanie segmentowych drzwi opuszczanych i podnoszonych na rolkach (znaczna różnica w cenie w porównaniu z zamknięciami wymagającymi uszczelek pneumatycznych).
Gospodarka wodna prowadzona w zamkniętym obiegu obejmująca wody ociekowe i kondensaty.
Oczyszczona ze stałych elementów woda zostaje przy pomocy rurociągów z centralnego miejsca zbierania rozdzielona do:

bioreaktora,
oczyszczania powietrza na mokro,
biofiltra,
dojrzewania końcowego na pryzmach.

Kontrola powietrza dostarczanego do biofiltra polegająca na pomiarze temperatury i ustaleniu relatywnej wilgotności oraz ciśnienia (rurociągi i części instalacji wykonane z tworzywa sztucznego i stali szlachetnej).
Periodyczne dodawanie świeżego powietrza do instalacji oczyszczania powietrza poprocesowego na mokro dla jego dodatkowego schłodzenia.
Kontrola procesu przez pomiar ilości powstałego kondensatu.
Uwzględnienie wysokości położenia kompostowni nad poziomem morza przy pomiarze ilości powietrza pobieranego do przewietrzania (ciśnienie, dla stałego ciśnienia i temperatury określenie ilości pobieranego ciepła).
Sterowanie:

procesor, uwizualnienie, zebranie danych, analizowanie, zachowanie danych, przekazanie analiz do sterowania procesem,
uzależnione od ilości kompostowanego materiału, co pozwala na odpowiedni dobór wielkości bioreaktora.

Bioreaktor i biokontener nie wymagają specjalnej izolacji cieplnej (zmniejszenie kosztów).
Pomiary powietrza użytego do procesu z uwzględnieniem pory roku (lato/zima), ich maksymalnych temperatur (temperatura powietrza na wlocie) oraz średniej temperatury rocznej. Tego rodzaju pomiary pozwalają na dostosowanie sterowania do lokalnych warunków klimatycznych.
Zrezygnowanie z wymienników ciepła i ochładzania pary wodnej. Tego typu wymienniki ciepła wymagają częstych prac konserwatorskich i serwisowych, a zimą mogą ulegać zamarzaniu.
Modułowe rozwiązanie pozwalające na praktycznie nieograniczone rozbudowanie instalacji, bez względu na to czy instalacja jest wykonana w betonie, czy też w wersji z mobilnymi kontenerami.
Modemowe, bezpośrednie połączenie kompostowni z zakładem w Stockerau umożliwiające, nie tylko kontrolę procesów, ale również korekty programu sterującego procesem bezpośrednio przez technologów firmy M-U-T.
Wyposażenie w maszyny peryferyjne również bezpośrednio z firmy M-U-T:

rozdrabniarka do odpadów zielonych - Crambo 3400-hook,
mieszarko-rozdrabniarka Mashmaster 1400 – hook,
przerzucarka TOPTURN-3500,
sito FARWICK-Komptech-np. Genius.

Chronologia instalacji w Stockerau:

Styczeń 1989: przekazanie do eksploatacji dwu Bioreaktorów.
Dla takiej wielkości instalacji wystarczał jeden pracownik obsługi.
Przy pomocy tych dwu bioboksów kompostowano odpady dla około 25.000 mieszkańców (Stockerau i okolice oraz odpady zielone i ogrodowe ze Stockerau - przetrzymanie w "Bio"-reaktorze ustalono na 7 - 10 dni ).
Prowadzono doświadczenia z osobnym kompostowaniem takich frakcji jak:

pieluszki jednorazowego użycia,
pozostałości z produkcji soków,
opakowania z mąki kartoflanej (uzyskane efekty były pozytywne).

Luty 1992: rozbudowa instalacji o następne dwa "Bio"- reaktory.
Kompostownia została wyposażona w dwa następne "Bio"- reaktory do kompostowania osadów. Osady w Stockerau są tylko minimalnie obciążone Zn, Cu, Pb (kanalizacja rozdzielcza). Osady dowożone są do kompostowni specjalnymi kontenerami i odwodniane są do około 30% Ts. Na kompostowni mieszane są z materiałem strukturalnym i podawane przy pomocy ładowarki do "Bio"- reaktora.
Stosunek materiału strukturalnego do kompostowanej masy jest bardzo ważnym czynnikiem, i w tym przypadku wynosi 1:1. Pozwala to na wytworzenie optymalnej atmosfery dla złoża bakteryjnego i optymalnego przepływu powietrza przez kompostowaną masę.
Kompostowanie przebiega w rytmie 5 do 7-dniowym. Zdecydowano się na kompostowanie osadów ze względu na wysokie koszty ich składowania na składowisku. Kompost z osadów, mimo że nie jest obciążony metalami ciężkimi wykorzystywany jest jedynie jako materiał rekultywacyjny.
Marzec 1992: wykonanie stacjonarnej mieszalni osadów.
Marzec 1993: instalacja 1-go Bioreaktora dla kompostowania osadów z miasta Gablitz.
Październik 1994: instalacja 1-go Bioreaktora dla miasta Vösendor.
Kwiecień 1995: montaż Bioreaktorów nr.7 i 8.

Życie skorygowało jednak przydatność i skuteczność zainstalowanego systemu kompostowania. Największe problemy przy zastosowaniu tej technologii sprawiało przesuszanie się kompostowanej masy, co powodowało wydłużanie się procesu kompostowania na pryzmach i powodowało obciążenie zapachowe środowiska, wynikające z powtórnego rozpoczęcia intensywnego dojrzewania nieskompostowanych warstw w bioreaktorze.
To było powodem, że Firma M-U-T zdecydowała się na opracowanie własnego systemu kompostowania, technologicznie znacząco różniącego się od dotychczas stosowanych technologii.
System ten musiał zagwarantować zlikwidowanie wszystkich problemów, jakie niosły ze sobą stosowane do tej pory technologie. Nowe rozwiązanie spełniło wszystkie oczekiwania i można śmiało powiedzieć, że zaskoczyło nawet największych sceptyków wprowadzonych udoskonaleń jak i znawców kompostowania.

Miasto Sockerau, jako pierwsze zdecydowało się na zmianę technologii, i tak:
Wiosna 1999: demontaż istniejących maszyn i techniki sterowania systemu Herhof.

Montaż wyposażenia i sterowania procesem według techniki M-U-T Kyberferm
14 lipiec 1999: przekazanie do eksploatacji nowego systemu kompostowania

7.1. KOSZTY INWESTYCYJNE I EKSPLOATACYJNE
Miasto Stockerau zainwestowało w latach 89 – 91 około 60 mln ATS, z czego 30 mln ATS przypada na odpady bio i osady. W okresie tym, na pracę uświadamiającą przypadło ok.4 mln ATS.
Koszty przerobu 1 t odpadu biologicznego wynosiły 750 ATS, a osadów 1.050 ATS. Koszty te zawierają koszty kapitałowe, oprocentowanie kredytu, koszty eksploatacyjne. Nie zawierają odpisów na odnowienia parku samochodowego.

8. PODSUMOWANIE
Mimo bardzo często zastraszających informacji prasowych o stanie środowiska naturalnego, jest jeszcze możliwym, aby przy dobrej chęci i mobilizacji społeczeństwa, coś dobrego dla tego środowiska uczynić. Okazuje się, że jest to łatwiejsze dla najmniejszych jednostek, tzn. miast, wsi, gmin. Tylko tutaj można dojść do szybkich rozwiązań i porozumień ponadpartyjnych, a dopiero potem można rozwiązania te przenosić na województwa lub regiony.
Należy mieć tylko nadzieję, że również politycy, jak i przedstawiciele przemysłu docenią duży wysiłek społeczeństwa i poprą go przy pomocy nowych uregulowań prawnych, uregulowań możliwych do realizacji, a szczególnie doprowadzą do powstania produktów, których opakowanie i pozostałości dadzą się łatwiej zagospodarować lub likwidować.
Również i w Stockerau były problemy z wprowadzeniem selektywnej zbiórki odpadów, ale można przyjąć, że zostały one rozwiązane, i to w sposób bardzo poprawny. Od 1991 r. do 1997 roku zainwestowano ponad 100 mln ATS, to jest ok. 30 mln PLN w następujące urządzenia:

składowisko,
8 bio-boksów na kompostowanie odpadów bio, zielonych i osadów,
rozdrabniarkę,
przesiewarkę,
mieszalnię dla przygotowania osadów do kompostowania,
sortownię mechaniczno-manualną,
rozdrabniarkę do odpadów układanych na składowisku,
odgazowanie starego wysypiska wraz ze spalaniem odzyskanego gazu,
podczyszczalnię wód ociekowych.

Miasto liczy obecnie 15.500 mieszkańców, budżet miasta wynosi 900 mln ATS, to jest ok. 310 mln PLN, a na gospodarkę odpadami stałymi w budżecie przeznaczonych jest ok. 30 mln ATS (ok. 10 mln PLN). Urząd miasta zatrudnia ok. 700 osób, z czego największa część przypada na szpital i dom spokojnej starości (ok. 350 osób). Bezpośrednio w Urzędzie Miasta zatrudnionych jest 35 osób, gospodarką odpadami stałymi zajmuje się 50 osób. Pozostali to pracownicy oświaty (szkoły, przedszkola), oczyszczalni, utrzymania dróg i ulic, utrzymania kanalizacji, ośrodków sportowych (basen kryty, lodowisko, baseny letnie, hala sportowa, itp.).
Obecny burmistrz miasta, Leopold Richentzky, pełni funkcję burmistrza już 23 lat przy czteroletniej kadencji. Jego długoletnia działalność pozwala na stabilną politykę komunalną. Dowodem tego jest wybudowanie nowej oczyszczalni ścieków, której koszty budowy wynosiły 100 mln ATS (ok. 30 mln PLN). Dla porównania budowa pierwszej oczyszczalni w 1978 r. kosztowała tylko 30 mln ATS (ok. 10 mln PLN), ale wyniki oczyszczania nie spełniałyby wymogów stawianych po roku 2000. Tak więc po 15 latach eksploatacji i konieczności poprawienia jakości oczyszczania o 7% stało się nieodzownym zainwestowanie dalszych środków. Obecna oczyszczalnia odpowiada około 30.000 RLM i składa się z:

części mechaniczno-biologicznej,
usuwania fosforu,
filtra piaskowego,
z odzyskiem i wykorzystaniem gazu,
odwodniania szlamu,

Założone cele oczyszczania ścieków to:

BZTs   < 7 mg/l
CHZT    < 50 mg/l
Ammonium NHg-N    < 3 – 5 mg/l
Nitrat    NO3-N < 8 mg/l
Fosfor    < 1 mg/l

Stockerau należy do najbardziej proekologicznie prowadzonych miast w Austrii. Dalsze plany związane z termicznym wykorzystaniem odpadów, normalnie przeznaczonych na składowisko, pozwoli na pełne zamknięcie zintegrowanej gospodarki odpadami. Rozważana jest możliwość "likwidacji" obecnego składowiska z przeznaczeniem złożonych tutaj odpadów na tzw. paliwo zastępcze.
Również i tutaj firma M-U-T ma swoje rozwiązania, mogące tego typu odpady biologicznie, podsuszyć i mechanicznie przygotować do spalania.
Realizacja tych planów jest możliwa przy zaangażowaniu, nie tylko władz miasta, ale szczególnie jego mieszkańców. Dla każdego musi być jasnym, że poprawa gospodarki komunalnej jest możliwa tylko dzięki ograniczeniu ilości odpadów. Zmniejszenie odpadów o każdy kilogram to dodatkowe oszczędności, a realizacja tego przedsięwzięcia to selektywna zbiórka odpadów. Przykład Stockerau pokazuje, że jest to możliwym, i to przy najniższych opłatach za zbiórkę i utylizację odpadów (ok. 1.400,-- ATS na rodzinę).
Takie były początki zintegrowanej gospodarki odpadami komunalnymi w Stockerau. Dzisiaj okazało się, że zastosowana technologia "Kyberferm", to właściwe rozwiązanie problemu kompostowania odpadów "Bio" zawierających odpady pochodzenia zwierzęcego oraz osadów nieprzefermentowanych.
Modułowe rozwiązanie pozwalające na praktycznie nieograniczone rozbudowanie instalacji kompostowania i dostosowywanie jej do zwiększających się ilości pozyskiwanej "Bio" masy, i "Bio" odpadów.
Każda instalacja kompostowni może być połączona przy pomocy modemu bezpośrednio z zakładem M-U-T w Stockerau. Takie połączenie umożliwia nie tylko kontrolę procesów, ale również korekty programu sterującego procesem. Kontrole i korektury mogą być więc prowadzone bezpośrednio przez technologów firmy M-U-T.
Wymienione wyżej czynniki spowodowały, że technologia M-U-T –KYBERFERM uplasowano na pierwszym miejscu.
Technologia M-U-T Kyberferm otrzymała również bardzo wysokie uznanie w Polsce jako "Technologia godna polecenia" i "Technologia przyjazna środowisku".
Wyróżnienia te otrzymaliśmy z rąk Pana Prezydenta Rzeczypospolitej Aleksandra Kwaśniewskiego.

Technologię "Kyberferm" zastosowano z dużym powodzeniem w Krakowie ( trzy "Bio"- reaktory), a jej eksploatacją zajmuje się firma:
"Ekokonsorcjum Efekt" Sp. z o.o.; Prezes: inż. E. Jabłoński;
30-720 Kraków, ul. Saska 4; tel. (012) 423-62-43, faks (012) 423-64-43

OGÓLNY OPIS DZIAŁANIA INSTALACJI
Dostarczone do Zakładu Kompostowni odpady zielone, organiczne po selektywnej zbiórce lub osady zostaną zważone i w zależności od pory roku mającej wpływ na ich ilość zostaną złożone albo na powierzchni służącej do międzyskładowania (może być zadaszona lub otwarta), albo zostaną skierowane do hali przygotowania wsadu. Zadaszenie hali międzyskładowania i hali obróbki wstępnej uzależniona jest od odległości instalacji od najbliższych osiedli mieszkaniowych.
Ze względu na stosunkowo dużą zawartość wody w odpadach biologicznych należy powierzchnię składowania świeżych odpadów utwardzić i uszczelnić. Powstające odcieki, zawierające, zgodnie z doświadczeniem, wysoką koncentrację organicznego zabrudzenia wartość CSB >10.00 mg/l (wielkości te zdarzają się dosyć często) należy odprowadzać do centralnego rurociągu drenażowego, którego wykonanie leży po stronie budowlanej.
Dla odpowiedniego rozdrobnienia dostarczonej masy organicznej i odpadów zielonych zostanie zastosowana wolnoobrotowa rozdrabniarka typu CRAMBO-3400 hook.
Podawanie odpadów do rozdrabniarki, jak i obiór rozdrobnionej masy powstałej po rozdrobnieniu oraz podanie tej masy do BIO-kontenerów, odbywać się będzie przy pomocy polskiej ładowarki, o pojemności łyżki minimum 3.0 mł.
Rozdrobnienie materiału przeznaczonego do kompostowania, ma na celu z jednej strony stworzenie odpowiednich warunków do rozpoczęcia startu wymuszonego dojrzewania, homogenizacji materiału, ułatwienia jego przewietrzania, a z drugiej na umożliwienie odpowiedniego wykorzystania zainstalowanych urządzeń w BIO- reaktorach.
Należy zawsze pamiętać, że materiał przeznaczony do kompostowania jest, w zależności od pory roku, zróżnicowany.
8.1. Dojrzewanie intensywne.
Techniczne wyposażenie fazy intensywnego dojrzewania składać się będzie z trzech grup, tzn.:

z organizacji procesu,
gospodarki cieplnej,
kontroli emisji.

Każda z tych grup posiadać będzie odpowiednie komponenty wyposażenia technicznego.
8.1.1. Organizacja procesu.
Dla prowadzenia zasadniczego intensywnego dojrzewania kompostowanej masy zostaną wykonane, przez miejscowe firmy budowlane, stacjonarne zamykane BIO- reaktory. Ilość BIO- reaktorów i ich wielkość uzależniona jest od ilości biomasy, i długości jej przetrzymania, i zachowania obłożenia powierzchniowego. Dla projektowanej instalacji i przetrzymaniu 14 dniowym potrzebne są np. BIO- reaktory o pojemności roboczej 54 t każdy. Pojemność robocza może być ustalana w zależności od ilości i składu morfologicznego materiału przeznaczonego do kompostowania.
Przy załadowywaniu BIO- reaktorów przy pomocy ładowarki, należy pamiętać, aby układany materiał nie był "zaciskany".
Dlatego też, pierwszym ważnym komponentem przy prowadzeniu technologii jest unikanie wysokiego zrzucania materiału z łyżki ładowarki i przesuwanie materiału po podłodze umieszczonej w BIO- reaktorze. Aby zapewnić odpowiednie przewietrzanie należy mieć stale na względzie przestrzeganie odpowiedniej wysokości nasypowej lub obłożenie powierzchniowe. BIO- reaktory są zamykane przy pomocy automatycznych drzwi segmentowych zapewniających zakładane uszczelnienie BIO- reaktora..
Drugim, ważnym komponentem organizacji procesu, jest maszynowe wyposażenie umożliwiające wymuszone przewietrzanie BIO- reaktora. Wielkość instalacji przewietrzania obliczona jest na wydajność chłodzenia dochodzącą do 160 kW.
Przewietrzanie BIO- reaktora prowadzone jest metodą odsysania od góry ku dołowi ze zintegrowanymi fazami pracy i spoczynku. Powietrze przechodzi przez ułożony w BIO- reaktorze materiał umożliwiając idealne rozprowadzenie w nim zarówno tlenu jak i wilgoci. Takie prowadzenie przewietrzania, w porównaniu z konkurencyjnymi systemami, nie wymaga idealnego uszczelnienia, a tym samym zostają wyeliminowane problemy z uszczelkami i obciążeniami zapachowymi w przypadku wypływu wód ociekowych.
Rytm przewietrzania, tzn. dobór fazy pracy i spoczynku, regulowany jest automatycznie przez procesor. Zbierane dane przebiegu procesu dojrzewania pozwalają więc na ustalenie długości trwania tych faz co oznacza, że sterowanie to dostosowuje się do aktualnego stanu zachodzącego w kompostowanej masie czyli jest sterowaniem "aktywnie myślącym".
Przerwy w przewietrzaniu pozwalają na przedostawanie się powietrza do zaciśniętych miejsc i na uzupełnienie deficytu tlenu w szczelinach rozdrobnionego materiału strukturalnego, co dzięki nasyceniu parą wodną powietrza poprocesowego, pozwala na maksymalne wykorzystanie wydajności wentylatora.
Odsysanie powietrza przechodzącego przez kompostowaną masę umożliwia w niej odpowiednie rozprowadzenie wody (rozpryskiwanej w BIO- reaktorze) i dobór jej ilości w zależności od zapotrzebowania, które limituje stopień rozkładu części organicznej.
Rozpryskiwana woda "przeciągana" jest krok po kroku do najniższych partii kompostowanej masy. Powietrze poprocesowe przechodzi przez rynny przewietrzające ułożone w podłodze BIO- reaktora (11 szt. dla każdego BIO- reaktora ułożonych w odstępie 0, 9 m) do centralnego systemu odsysającego, o średnicy DN 250, ułożonego centralnie w podłodze BIO- reaktora, równolegle w stosunku do jego dłuższej osi. Rurociąg ten zakończony jest zbiornikiem kondensatu.
Dla ułatwienia spływu wód ociekowych i kondensatów rurociągi zamontowane w podłodze ułożone są z odpowiednimi spadkami, zgodnymi z kierunkiem przepływu powietrza
Czyszczenie rurociągów może odbywać się przy pomocy zainstalowanych poza BIO- reaktorami przyłączami wodnymi. Wychodzące ze zbiorników kondensatu pionowe rurociągi, prowadzące powietrze poprocesowe, są wyposażone w pneumatycznie sterowane zasuwy umożliwiające ich ustawianie w pozycji zamkniętej i otwartej. Takie wykonanie rurociągów pozwala na fazowe prowadzenie procesu przewietrzania. Rurociągi te po stronie zassania schodzą się w centralnym rurociągu przewietrzającym, o średnicy DN 400, skąd odsysane powietrze przechodzi przez centralny promieniowy wentylator i łapacz kondensatu. Wszystkie rurociągi układane są w kanałach, po których można chodzić. Takie wykonanie rurociągów pozwala na zrezygnowanie z izolowania rurociągów lub ich ogrzewanie w okrasach zimowych.
Wentylator promieniowy usytuowany jest w maszynowni. Tutaj też zabudowana jest "płuczka", wentylator dla świeżego powietrza, pompa do nawilżania oraz pozostałe armatury i szafa sterownicza. Po stronie ciśnieniowej powietrze doprowadzane jest do jego oczyszczania w biofiltrze. Świeże powietrze zostaje doprowadzone z zewnątrz, z instalacji.
W czasie fazy spokoju zawór jest zamknięty, co uniemożliwia wydostawanie się powietrza poprocesowego, obciążonego nieprzyjemnymi zapachami.
Trzecim ważnym komponentem prowadzenia organizacji procesu jest nawilżanie. Nawilżanie jest bowiem, obok przewietrzania, najważniejszym czynnikiem dla poprawnego funkcjonowania technicznego dojrzewania biomasy. W czasie dojrzewania zostaje, przez przewietrzanie, odprowadzona większa ilość wody niż ta, która powstaje w czasie oksydacji substancji organicznej. Powstałe tutaj różnice muszą zostać w sztuczny sposób uzupełnione. Odpowiednia ilość wody potrzebna do wyrównania tych różnic jest ustalana przez procesor w uzależnieniu od stopnia rozkładu substancji organicznej szybkorozkładalnej. Przyjmowane do ustaleń założenie bazuje na ustawieniu, a następnie na utrzymywaniu masowego stosunku wody do substancji organicznej w pobliżu 2.
Przy kompostowaniu odpadów biologicznych mamy, zgodnie z doświadczeniami, wysoką zawartość wody (co poświadcza wysoki stosunek wody do strat przy prażeniu wynoszący najczęściej > 2,5) i dlatego nie jest koniecznym, aby w pierwszych dniach kompostowania dodawana była do BIO- reaktora woda. Dla nawilżania, zgodnie z logiką, używane są własne, powstające w czasie procesu wody ociekowe i kondensaty. Pozwala to również na utrzymywanie zamkniętego obiegu wody, czyli pozbawiania instalacji konieczności odprowadzania wód ociekowych do oczyszczalni ścieków.
Wysoka temperatura kondensatów jest szczególnie korzystna dla prowadzenia procesu w okresie zimowym gdyż przyspiesza zapoczątkowanie procesu intensywnego dojrzewania. Zawracane kondensaty powodują dodatkowe zaszczepienie świeżego materiału intensywną biocenozą.
Instalacja rozpryskująca zamontowana jest na stałe w części sufitowej BIO- reaktorów (dwie linie po 7 dysz rozpryskujących dla każdego BIO- reaktora)
Woda do nawilżania doprowadzana jest przy pomocy rurociągów ułożonych w kanale zbiorczym i wyposażonych w szybkozłączki i zawory odcinające. Po stronie zassania zamontowana jest sucha pompa ssąca przekazująca wodę z centralnego zbiornika wód ociekowych i kondensatów.
Zawory magnetyczne regulują ilość dostarczanej wody. Kontrola ta odbywa się na zasadzie czasowego otwarcia zaworu, w połączeniu z indukcyjnym pomiarem ilości przepływającej wody.
Potrzebna w danym momencie ilość wody ustalana jest przez procesor i to dla każdego BIO- reaktora indywidualnie.
Bakteriami powodującymi rozkład szybkorozkładalnej frakcji organicznej są, w pierwszym rzędzie, mezofilne mikroorganizmy i bakterie enterobowe. Dlatego prowadzenie procesu powinno odbywać się w temperaturach 42-44°C, gdyż tylko ten przedział temperaturowy zapewnia najszybszy i największy rozkład frakcji szybkorozkładalnej.
4.2.2 Kontrola emisji.
W czasie prowadzenia intensywnego dojrzewania wytwarzane są praktycznie dwie emisje obciążające naturalne środowisko:

powietrze poprocesowe,
wody ociekowe, które wykazują wysoką koncentracją substancji organicznach.

Powietrze poprocesowe zostaje, w pierwszej fazie jego oczyszczania, przekazane do oczyszczania na mokro w tzw. "płuczce". Płuczka umożliwia odpowiednie permanentne nasycenia powietrza poprocesowego wilgocią oraz wypłukanie rozpuszczonych w nim gazów. Płuczka wyposażona jest w wieżę absorpcyjną wypełnioną łapaczami substancji stałych i dyszami rozpylające wodę. Zaopatrywanie płuczki w wodę odbywa się przy pomocy zamkniętego obiegu wody, zasilanego przy pomocy pompy z regulatorem poziomu napełnienia.
Dla regularnej kontroli stanu wypełnienia łapaczy zainstalowane jest urządzenie badające ciśnienie przed wejściem do płuczki i po jego wyjściu z płuczki. Do przepłukiwania używana jest czysta woda. Woda poprocesowa z płuczki podawana jest do odstojnika kondensatów.
Osady wyłapywane w osadniku są sporadycznie odpompowywane i dodawane do świeżego materiału przeznaczonego do kompostowania. Dodatkowe wyposażenie instalacji w chemiczne oczyszczanie powietrza z amoniaku jest przy kompostowaniu odpadów biologicznych i zielonych bez dodawania osadów zbyteczne.
Po przejściu przez "płuczkę" i jego wstępnym oczyszczeniu powietrze podawane jest do drugiego stopnia oczyszczania, jakim jest niskoobciążeniowy biofiltr.
Szybkość przepływu powietrza w przewodach doprowadzających wynosi < 50 m/h. Filtr ten wykonany jest jako filtr powierzchniowy. Dla potrzebnego, średniego wychładzania powietrza poprocesowego, prowadzącego około 160 kW potrzebna jest powierzchnia 70 m˛.
Filtry niskoobciążeniowe dla ich prawidłowej pracy potrzebują stałą temperaturę < 38°C. Dlatego też, dla schładzania powietrza przekazywanego do biofiltra, należy w okresach letnich dodawać świeże powietrze. Do tego celu służy mały pomocniczy wentylator, podający świeże powietrze bezpośrednio do płuczki. Pod biofiltr należy przygotować łączną powierzchnię 120 m˛ z podziałem na 2-segmenty, o powierzchni 60m˛ każdy.
Temperatura powietrza wychodzącego z płuczki po stronie ciśnieniowej kontrolowana jest przy pomocy czujnika temperatury, a wyniki podawane są do procesora i tam archiwizowane. Wyniki te mogą być w każdej chwili skontrolowane.
Zalecana warstwa filtrująca filtra biologicznego to około 75 cm, a materiałem filtrującym jest kompost z własnej instalacji, z domieszką rozdrobnionych zrębków.
Pozyskane z oczyszczania powietrza kondensaty lub ewentualnie powstała w BIO- reaktorach woda poprocesowa (odciekowa), jak również woda z przepłukiwania "płuczki" i czyszczenia rurociągów zbiorczych zostaje przekazana do osadników przyporządkowanych, do przewodów rozprowadzających powietrze procesowe.
Stąd przedostaje się ona grawitacyjnie rurociągami zabudowanymi w podłodze (pod osadnikami) do centralnego retencyjnego zbiornika. Instalacja nawilżająca obróbki kondensatu. W zbiorniku tym zostają zebrane również kondensaty z biofiltra, woda po przepłukiwaniu rurociągów i wypełniaczy "płuczki", woda ociekowa z hali przygotowania wsadu.
Osadnik ten połączony jest z osadnikiem retencyjnym o pojemności około 5.0 mł. W osadniku retencyjnym zamontowana jest pompa z regulatorem wysokości napełnienia dla doprowadzania świeżej wody. Wody zebrane w tym zbiorniku wykorzystywane są w BIO- reaktorach w pierwszym rzędzie do nawilżania kompostowanego wsadu.
W przypadku nagromadzenia się większej ilości wody, niż tej potrzebnej do technologii (taki przypadek może wystąpić sezonowo), należy w zbiorniku retencyjnym zabudować próg przelewowy i podłączenie do kanalizacji.
8.1.3. Gospodarka cieplna.
Dla pomocniczego ochładzania powietrza poprocesowego, podawanego do biofiltra, został w "płuczce" zabudowany pomocniczy wentylator.
Przy aktywnym ochładzaniu powietrza poprocesowego można będzie powstałe tutaj ciepło wykorzystać dla przygotowywania ciepłej wody, ogrzewania lub całorocznego kondycjonowania powietrza wchodzącego do procesu.
Przenoszenie ciepła i jego transport przebiegać będą przez wymiennik ciepła lub pompę cieplną.
8.1.4. Sterowanie procesem.
Wybrany sposób sterowania procesem charakteryzuje się następującymi cechami:

Organizacją aerobowego procesu dojrzewania prowadzonego przy pomocy maszynowego przewietrzania, pozwalającego na stworzenie intensywnego procesu rozkładu substancji zielonych i organicznych.
Wspomaganie prowadzenia dojrzewania przy pomocy procesora kontrolującego intensywność przewietrzania i wilgotność kompostowanej masy oraz korygowanie tych parametrów, w zależności od stopnia rozkładu szybko rozkładalnych części organicznych.
Automatyczne sterowanie procesem, którego orientacja opiera się na postępującym stopniu rozkładu organicznych substancji i pomiarów ciepła poprocesowego.

Prowadzenie procesu musi opierać się na pewnych danych wyjściowych, do których, z jednej strony należą podstawowe dane określające stan wsadu przeznaczonego do kompostowani (dzienna charge), a z drugiej strony dane pozyskiwane z pomiarów pozwalających określić stan powietrza wchodzącego do procesu i stan powietrza poprocesowego.
Dla określenia stanu masy przygotowanej do kompostowania (charge) i jej zarejestrowania potrzebne są następujące dane:

numer BIO- reaktora i numer wsadu (charge),
data i godzina rozpoczęcia przewietrzania,
maksymalny zakładany czas prowadzenia dojrzewania,
ilość mokrej masy w kompostowanym materiale – "kg",
zawartość wody w kompostowanym materiale – "kg",
zawartość organicznej substancji w kompostowanym materiale –"kg".

Dla określenia zawartości wody i strat przy prażeniu masy przeznaczonej do kompostowania można przyjmować zarówno wartości doświadczalne, jak i wartości szacunkowe. Aby można było uzyskiwać wielkości zbliżone do wielkości najbliższych faktycznemu stanowi należy od czasu do czasu wykonywać pomiary laboratoryjne i przy pomocy ich wyników korygować przyjmowane wielkości teoretyczne i szacunkowe.
W celu pozyskania danych w pionowych rurociągach prowadzących zarówno powietrze do procesu, jak i odprowadzających powietrze poprocesowe, zostały zabudowane specjalne instrumenty pomiarowe. Wszystkie one umieszczone są przed centralnym wentylatorem i pozwalają na zebranie następujących danych:

dla powietrza poprocesowego: ciśnienie, temperatura, relatywna wilgotność, ilość powietrza przepływającego w czasie prowadzenia fazy roboczej czyli odsysania,
dla powietrza świeżego: dane pochodzące ze stacji meteorologicznej takie jak: ciśnienie, temperatura i relatywna wilgotność.

Dane pomiarowe powietrza świeżego i poprocesowego zostają przekazane do procesora, a ich wielkości zostają przetransformowane do tabelek i przekazane do archiwum oprogramowania. Dla przeliczenia wielkości pozyskanych z pomiarów powietrza świeżego i poprocesowego oraz dla kontroli efektywnej temperatury procesu potrzebne są różnego rodzaju dane, zachowane w pamięci procesora dotyczące składu morfologicznego kompostowanej masy.
Do danych tych należą:

stałe mediów,
tabela nasycenia parą wodną w połączeniu z temperaturami, ciśnienie powietrza nasyconego parą wodną,
wzory umożliwiające przeliczanie danych.

Dane procesowe zostają w założonych interwałach czasowych uśrednione (np. co 1 godz.) i następnie, jako sumy z tych interwałowych uśrednień, zostają przeliczone w odniesieniu do bilansu ilościowego (np. co 24 godz.).Wyniki tych przeliczeń przekazane są do banku danych. Zebrane w banku dane mogą być w każdej chwili przekazane powtórnie do procesora.
Dla poprawnego sterowania procesem jest bardzo ważnym, aby intensywność przewietrzania i nawilżania była przechowywana w postaci tabelek.
Przewietrzanie ma bowiem narzuconą stopniowaną intensywność, i to z odpowiednią amplitudą. Dla stopniowania nawilżania przyporządkowane są w tabelkach odpowiednie wielkości wody wyrażone w "kg".
Prowadzenie sterowania procesem opierające się na obu komponentach ochładzania procesu, tzn. przewietrzaniu i nawilżaniu pozwala na określenie danych wielkości rozkładu, i zabezpieczenie odpowiedniego jego przebiegu, do którego należy:

Zakończenie fazy startu i fazy zagrzewania, i rozpoczęcie intensywnego dojrzewania.
Utrzymanie zakładanej temperatury prowadzenia procesu w całej jego intensywnej fazie.
Utrzymanie odpowiedniego nasycenia parą wodną powietrza poprocesowego w czasie prowadzenia intensywnego dojrzewania, przy relatywnej wilgotności >0,93.
Utrzymanie optymalnej wilgotności kompostowanej masy, przy zachowaniu stosunku masy do substancji organicznej około 2,0.
Przerwanie intensywnego dojrzewania i przejście do fazy wysokotemperaturowej- higienizacji ( w przypadku, jeżeli faza taka będzie przez prowadzącego wymagana).
Przerwanie fazy wysokotemperaturowej i powtórne rozpoczęcie fazy dojrzewania (o ile to będzie wymagane).
Przerwanie lub zakończenie procesu.

Prowadzenie procesu intensywnego dojrzewania i jego kontroli w oparciu o procesor składa się z następujących grup:
Rozpoczęcie procesu (start).
Podanie charakterystycznych danych dla kompostowanego wsadu, podanie standardowych założeń dla rozpoczęcia intensywnego dojrzewania, podanie warunków startu dla fazy wysokotemperaturowej (jak będzie to wymagane), podanie danych dla fazy zagrzewania, rozpoczęcie programu przewietrzania.
Ogrzewanie kompostowanej masy.
Następuje aż do momentu osiągnięcia zakładanej temperatury powietrza poprocesowego (= rozpoczęcie automatycznego sterowania procesem intensywnej fazy); faza ta musi być bardzo dokładnie obserwowana przez personel kompostowni.
Kontrola częstotliwości przewietrzania.
Kontrola stanu intensywnego dojrzewania.
Kontrola gospodarki wodnej.
Rozpoczęcie fazy wysokotemperaturowej (jeżeli będzie wymagana).
Prowadzenie programu fazy wysokotemperaturowej (jeżeli będzie wymagana).
Zakończenie procesu.

Wszystkie wstępne dane przyporządkowane są indywidualnie każdemu wsadowi (charge) i zostają przed rozpoczęciem startu podane do procesora, gdzie umieszczone zostają w banku danych. Dane te są również ukazywane wizualnie na ekranie procesora. Podobnie dzieje się z pozostałymi danymi pozyskiwanymi w czasie prowadzenia procesu. Do danych tych zaliczają się:

straty rozkładanej substancji organicznej,
ilość powstającej wody poprocesowej,
ilość wody przekazywanej do nawilżania,
ilość netto wilgoci odprowadzanej w powietrzu poprocesowym,
ilość pozostałej substancji organicznej,
wilgotność,
sucha i wilgotna masa,
powstała ilość ciepła procesowego,
stosunek wody do strat przy prażeniu przy zakończeniu intensywnego dojrzewania.

Wszystkie pomiary zostają przekazane do banku danych w bloku pod hasłem "Dane określające materiał przeznaczony do kompostowania". W ten sposób skontrolowane zostają wszystkie pojedyncze wsady.
Dzięki zastosowaniu procesora do sterowania i kontroli intensywnego dojrzewania możemy rozpocząć kompostowanie uprzednio przygotowanych "odpadów zielonych" od dodatkowego ich nawilżania. Zabieg ten pozwala na szybsze osiągnięcie zakładanego stosunku masowego wilgotności do strat przy prażeniu (około 2.0), co pozwala na zaoszczędzenie bardzo wartościowego i kosztownego czasu jaki przeznacza się na dojrzewanie. Jak już było powiedziane, zabieg te zostaje zarejestrowany przez procesor, a pozyskane dane umieszczone zostają w tabelach skąd mogą być przywoływane do ich analizy i dalszego wykorzystania.
8.2. Dojrzewanie końcowe i obróbka kompostu.
Intensywne dojrzewanie przeprowadzane jest w BIO- reaktorach. Wspomagane jest ono przez wymuszone przewietrzanie uzależnione od ilości i jakości "odpadów zielonych". Dlatego też należy jak najbardziej racjonalnie wykorzystać zarówno ilość Bio- reaktorów, jak i ich powierzchnię czynną. Po zakończeniu intensywnego przewietrzania następuje wyłączenie automatycznego przewietrzania i BIO- reaktor zostaje otworzony. Świeży kompost powstały w BIO- reaktorze zostaje przy pomocy ładowarki przetransportowany na plac dojrzewania końcowego.
Tutaj zostaje ułożony w pryzmach o odpowiednio dobranym przekroju poprzecznym pryzmy uzależnionym od rodzaju zastosowanej przerzucarki. W naszym przypadku będzie to przerzucarka np. TOPTURN 3500 lub 4000eco. Przerzucarki te mogą przerzucać i układać pryzmy o wymiarach: szer. od 4,5-5,5 m, wys. 1,8-2,2 m i przekroju poprzecznym 5,2-7,8 m˛. Powierzchnia dojrzewania końcowego powinna być utwardzona, powinna umożliwiać poruszanie się po niej pojazdów mechanicznych i przerzucarki.
Dla przyspieszenia końcowego dojrzewania kompostu, ułożone na płycie pryzmy będą przy pomocy samojezdnej przerzucarki regularnie przerzucane, tzn.-średnio raz na tydzień i w czasie przerzucania nawilżane (bardzo ważny element prowadzenia kompostowania w pryzmach). Projekt przewiduje, że po okresie około 4-ch tygodniach kompost zostanie przesiany na uziarnienie o wielkości odpowiadającej zapotrzebowaniu.
Odsiany kompost (= frakcja przeznaczona do sprzedaży) zostaje złożony do dalszego leżakowania przez okres około 4-6 tygodni i w razie potrzeby można go będzie nawilżyć lub przerzucić.
To przyspieszone przesianie kompostu ma na celu otrzymanie zhigienizowanego produktu, gdyż dojrzewanie końcowe odbywać się będzie w temperaturach psychofilnych.
Dla składowania gotowego kompostu przewidziano zadaszenie, z utwardzoną powierzchnią oraz bocznymi ścianami oporowymi.
Zaleca się objętość hali pozwalającej na pomieszczenie gotowego kompostu w ilości odpowiadającej trzy miesięcznej produkcji.
Naturalnie, że przykrycie dachem całej powierzchni dojrzewania końcowego, chroniącego przed wpływami atmosferycznymi, jest korzystne, ale w naszym przypadku nie jest to konieczne.
Frakcja nadsitowa może, w zależności od wielkości zastosowaniach w sicie oczek, być zawracana do powtórnego procesu intensywnego dojrzewania.
Dla potwierdzenia przydatności zastosowania kompostu zaleca się, dla jego kontroli, posługiwanie radialną chromatografią papierową. Przydatnym jest również test z rozwodnionym substratem i rzeżuchą

Dzisiaj jest już trochę inaczej i gospodarka komunalna poczyniła następne kroki. Powodem zmian jest planowane zaostrzenie przepisów związanych ze składowaniem odpadów, mających na celu całkowite wyeliminowanie składowisk w ich tradycyjnym zrozumieniu.

9. TECHNOLOGIE MECHANICZNO-BIOLOGICZNEJ OBRÓBKI ODPADÓW.
Od roku 2004 nie będzie wolno w Austrii lokować na składowiskach odpadów mających więcej niż 6000 kgJ / 1kg Ts (suchej masy). Oznacza to dalszą aktywizację służb komunalnych i odpowiednie przygotowanie do technicznej "obróbki" odpadów, gwarantujące osiągnięcie podanego wyżej parametru.
Firma M-U-T jest do tych zadań przygotowana, o czym niech świadczy powstająca dla miasta Wiednia instalacja do dalszego mechanicznego przetwarzania tzw. odpadów pozostałych, obecnie kierowanych bezpośrednio na składowisko. Instalacja ta przetwarzać będzie odpady z przeznaczeniem do spalania w jednej ze spalarni wiedeńskiej.
W skład instalacji wchodzą dwie linie o łącznej wydajności 260.000t odpadów w ciągu roku, a jej zadaniem będzie wyseparowanie części organicznej, przeznaczanej do kompostowania, wyseparowania złomu i metali kolorowych oraz przygotowania paliwa zastępczego.
Dla informacji podajemy skład morfologiczny odpadów wiedeńskich, przeznaczonych do mechaniczno-biologicznej obróbki:

Rodzaj odpadów Masa-% Objętość %

Papier, kartony 16,29 26,00

Izolacje, taśmy 8,37 12,87

Szkło 4,87 1.52

Tworzywa sztuczne 8,23 27,70

Metale 3,01 4,04

Drewno, skóra, guma 4,30 2,59

Tekstylia 3.03 3,26

Części mineralne 12,39 2,91

Biomasa 38,37 18,58

Elementy problemowe 1,14 0,53

Łącznie 100 100

Ciężar nasypowy około 200 kg /mł
Tolerancje około ± 50 kg /mł
Skład odpadów wielkogabarytowych:

Rodzaj odpadu Masa %

Gruz budowlany nie nadający się do dalszego wykorzystania 10,69

Szkło z ekranów telewizorów itp. 0,02

Odpady "bio" 0,41

Sprzęt elektryczny 0,45

Szyby okienne 1,66

Przedmioty o dużej zawartości metalu 3.41

Opakowania ze szkła 0,26

Opakowania z drewna 0,04

Opakowania z tworzywa sztucznego 1,56

Metale 1,36

Opakowania metalowe 0,09

Frakcja mogąca być dopiero po jej wstępnej obróbce rozdrobniona 0,18

Frakcja nadająca się po jej rozdrobnieniu do spalenia 75,19

Opakowania papierowe 1,17

Frakcja problemowa 0,24

Styropian 0,08

Tekstylia i produkty z zawartością pierza 2,45

Szkło kolorowe i kolorowane 0,73

Łącznie 100

Ciężar nasypowy odpadów wielkogabarytowych ca 130 kg/ mł
Tolerancje ca ± 30 kg / mł
Instalacja ta ma być oddana do eksploatacji pod koniec 2001 r.
Ogólnie
Zbliżanie się Polski do Unii staje się faktem (mimo licznych wątpliwości "i tu i tam"), a przepisy Unijne są ostre i tylko Ci, co już teraz rozpoczną realizację projektów, których rozwiązania są rozwiązaniami akceptowanymi przez unijne zalecenia i przepisy, mają szansę na prawie "bezbolesne" znalezienie się po drugiej, tej "lepszej" stronie, barykady w walce z odpadami.
Chcemy podkreślić, że bez względu na wybór przez Waszych specjalistów technologii związanych z segregacją czy utylizacją odpadów, jesteśmy gotowi na przekonsultowanie dostępnych na rynku europejskim technologii.
Konsultacje tego typu pozwolą Wam na uniknięcie błędów popełnianych świadomie lub nieświadomie w krajach Unii, a nam umożliwią bliższe poznanie tendencji na polskim rynku i na odpowiednio szybkie zareagowanie na ich zmianę.
Dlatego prosimy o kontakt, służymy naszym doświadczeniem, i to bez względu na to, czy zdecydujecie się na naszą technologię, czy też na inne rozwiązania.
Nie ulega wątpliwości, iż cieszyłoby nas, gdyby udało się nam, przekonać Was do naszych technologii, również tych zmodyfikowanych typu biostabilizatorów (dla odpadów zbieranych nieselektywnie i osuszania odpadów przeznaczanych do wytwarzania z nich paliwa zastępczego), zainteresować rozwiązaniami według systemu Kyberferm dla kompostowania odpadów biologicznych po zbiórce selektywnej oraz osadów z oczyszczalni ścieków (technologia wykonana w formie bioreaktorów, bioboksów, kontenerów).
Również urządzenia peryferyjne, takie jak: rozdrabniarki, mieszarki, przerzucarki i sita austriackiej firmy Komptech należą do naszej stałej oferty promocyjnej i właśnie tego typu urządzenia peryferyjne mogą mieć zastosowanie, bez względu na wybór technologii.
Dysponujemy również programami służącymi do prowadzenia całych zakładów kompostowania w otwartych pryzmach, z uwzględnieniem nie tylko technologicznych parametrów prowadzenia pryzm, ale wszystkich danych o zakładzie: od ilości personelu z jego przygotowaniem zawodowym poczynając, a na ilości maszyn i kontroli zużycia paliwa, wraz z wynikami ekonomicznymi, kończąc.

Szanowni Państwo,
Przedstawiona przez nas informacja na temat rozwiązania problemów z zakresu kompostowania odpadów komunalnych jest oczywiście pewnym skrótem dokonań i możliwości firmy M-U-T w tym zakresie. Zaprezentowana tematyka jest znacznie bardziej obszerna i chętnie udzielimy Państwu szczegółowych informacji na poszczególne tematy. Swoje zapytania prosimy kierować na adres naszej firmy:
M-U-T
Maschinen – Umwelttechnik – Transportanlagen Gesellschaft.m.b.H.
mgr inż. Jerzy Staszczyk, pełnomocnik handlowy – export manager;
wew. 132, tel. komórkowy: +43 – 664 – 41 22 685; tel.: +43 – 22 66 – 603, fax: +43 – 22 66 – 153
Schießstattgasse 49, A-2000 Stockerau, AUSTRIA;
e-mail: staszczyk@m-u-t.at, http://www.m-u-t.at

Rodzaj odpadów	System ich zbierania
Odpady biologiczne typu "bio"	Około 5.800 posesji zostało wyposażonych w pojemniki 80, 120, 240 l i zapewniono pełną ich zbiórkę
Pozostałe odpady trafiające bezpośrednio na składowisko	Pojemniki 120, 240, 360, 660, 770 i 1.100 l z pełnym odbiorem
Odpady wielkogabarytowe	Ustawiono w ramach administracyjnych miasta kontenery 15 mł
Odpady zielone i ogrodowe	Również rozstawiono kontenery 15 mł
Stałe odpady problemowe	Dla 5.800 posesji przygotowano worki z tworzywa sztucznego o pojemności 40 i 240 l – zapewniono ich pełny odbiór
Makulatura	Rozstawiono pojemniki do ich zbierania 240, 360, 660, 1.100 l
Stłuczka szklana	Pojemniki 1.100 l rozstawione, podobnie jak na makulaturę, tzn. w specjalnie do tego celu określonych miejscach
Kartony	Odbiór bezpośredni z drobnej wytwórczości, przemysłu z zachowaniem ich rozsortowania oraz od mieszkańców w dużych kontenerach ustawionych w specjalnych miejscach na terenie miasta
Folie z tworzyw sztucznych	Drobna wytwórczość i przemysł dostarczają posortowane frakcje
Odzież, obuwie	Mieszkańcy przynoszą i wrzucają je do specjalnych kontenerów (Humana) ustawionych na placach zbiorczych
Odpady płynne problemowe	Przynoszone są bezpośrednio przez mieszkańców do jednostki typu MPO
Złom	Dostarczany jest albo bezpośrednio do stacji odbioru ulokowanej na składowisku lub wielkogabarytowych kontenerów ustawionych w mieście
Osady z oczyszczalni	Z własnej oczyszczalni ścieków dostarczany jest w kontenerach 10 mł do kompostowni

brązowy	»	odpady bio
niebieski	»	papier
czerwony	»	odpady problemowe
zielony	»	szkło
czarny	»	odpady pozostałe przeznaczone do bezpośredniego składowania.

Wyszczególnienie	M-U-T "Kyberferm"	Inne systemy intensywnego dojrzewania (np. bioreaktory, tunele)
PRZEWIETRZA-NIE	System odsysający interwałowy z podziałem na fazę pracy i fazę spoczynku	System tłoczenia permanentnego
USZCZELNIENIE bioreaktora, bioboksu, tunelu, mobilnego kontenera	Nie wymaga żadnych uszczelnień np. drzwi uszczelnianych pneumatycznie	Musi być wykonany jak szczelny zbiornik
WODA POPROCESOWA Gromadzenie Obróbka Zawracanie do procesu	Jest gromadzona Tak Tak	Jest gromadzona Nie zawsze /częściowo Tylko częściowe
NAWILŻANIE Sterowanie ilością zawracanej wody poprocesowej	Tak Ilość wody i częstotliwość dodawania w uzależnieniu od stopnia rozkładu organiki	Tak Ale bez uzależnienia od stopnia rozkładu organiki
OCZYSZCZANIE POWIETRZA POPROCESOWEGO	System wielostopniowy składający się z "płuczki" i biofiltra	System jednostopniowy: tylko biofiltr
OCZYSZCZANIE POWIETRZA NA MOKRO	Tak (łącznie z kondensatem)	Nie
FILTR BIOLOGICZNY	Tak, niskoobciążeniowy	Tak, wysokoobciążeniowy
AUTOMATYCZNE STEROWANIE PROCESEM	Tak	Tak
MIERZONE PARAMETRY	Temperatura Wilgotność Ciśnienie, i to na wejściu i wyjściu powietrza	CO₂ Temperatura (pomiar tylko na wyjściu powietrza poprocesowego)
Wyszczególnienie	M-U-T "Kyberferm"	Inne systemy intensywnego dojrzewania (np. bioreaktory, tunele)
PARAMETR STERUJĄCY PROCESEM	Ilość przepuszczanego powietrza, ale w uzależnieniu od stopnia rozkładu organiki	Ilość przepuszczanego powietrza
BILANSOWANIE ROZKŁADU SUBSTANCJI ORGANICZNEJ	Tak w każdej fazie prowadzenia procesu	Nie
MODUŁOWE WYKONANIE INSTALACJI	Tak	Tak
SPOSÓB WYKONANIA BIOREKTORA	Tradycyjny beton bez podwyższonej szczelności, drzwi rolkowe przesuwne ku górze	Beton o podwyższonej szczelności, szczelne odrzwia, pneumatyczne uszczelnienie drzwi lub wykonanie stalowych kontenerach wymagających każdorazowej kontroli stanu wewnętrznej powierzchni i ewentualnych jej korektur.
SPOSÓB WYKONANIA MOBILNEGO KONTENERA	Prosta ramowa konstrukcja z bocznymi ścianami i podwójną podłogą. Ściany boczne mogą być wykonane nawet z desek lub płyt z tworzywa sztucznego.Manipulacja przy pomocy podnośnika widłowego	Skomplikowana konstrukcja stalowa z ocieplaniem, zamknięciem od góry i z tyłu kontenera. Duży własny ciężar, manipulacja przy pomocy urządzenia hakowego, poddatność na zwichrowania.
URZĄDZENIA PERYFERYJNE (ładowarka, rozdrabniarka, przerzucarka, sito)	Tak Urządzenia takie jak: rozdrabniarka, przerzucarka, sito mogą być dostarczone z firmy Komptech, której produkty należą do dostaw M-U-T.	Tak
DODATKOWE URZĄDZENIA PERYFERYJNE, jak np.: urządzenia hakowe, podnośnik widłowy	Podnośnik widłowy dla kompostowni z mobilnymi kontenerami lub urządzenie hakowe (w zależności od wyboru kontenerów)	Urządzenie hakowe dla kontenerowych kompostowni i to o nośności minimum 24 t (podwozie trzyosiowe)

Rodzaj odpadów	Masa-%	Objętość %
Papier, kartony	16,29	26,00
Izolacje, taśmy	8,37	12,87
Szkło	4,87	1.52
Tworzywa sztuczne	8,23	27,70
Metale	3,01	4,04
Drewno, skóra, guma	4,30	2,59
Tekstylia	3.03	3,26
Części mineralne	12,39	2,91
Biomasa	38,37	18,58
Elementy problemowe	1,14	0,53
Łącznie	100	100

Rodzaj odpadu	Masa %
Gruz budowlany nie nadający się do dalszego wykorzystania	10,69
Szkło z ekranów telewizorów itp.	0,02
Odpady "bio"	0,41
Sprzęt elektryczny	0,45
Szyby okienne	1,66
Przedmioty o dużej zawartości metalu	3.41
Opakowania ze szkła	0,26
Opakowania z drewna	0,04
Opakowania z tworzywa sztucznego	1,56
Metale	1,36
Opakowania metalowe	0,09
Frakcja mogąca być dopiero po jej wstępnej obróbce rozdrobniona	0,18
Frakcja nadająca się po jej rozdrobnieniu do spalenia	75,19
Opakowania papierowe	1,17
Frakcja problemowa	0,24
Styropian	0,08
Tekstylia i produkty z zawartością pierza	2,45
Szkło kolorowe i kolorowane	0,73
Łącznie	100