Prawo Ochrony Środowiska

Janusz Jeziorski
Departament Polityki Ekologicznej i Integracji Europejskiej
Ministerstwo Środowiska

ZADANIA DLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W NOWYM PRAWIE OCHRONY ŚRODOWISKA

 

Proces negocjacji akcesyjnych do Unii Europejskiej jest obecnie bardzo zaawansowany. Istnieje nadzieja, że obszar negocjacyjny "środowisko" zostanie tymczasowo zamknięty w ciągu najbliższych dni. Tematyka ochrony środowiska jest uważana za jeden z najtrudniejszych obszarów negocjacyjnych. Wynika to z rozległości zadań, jakie stoją przed polską gospodarką i administracją publiczną w związku z wdrażaniem prawa wspólnotowego ochrony środowiska. Drugim czynnikiem jest dorobek prawny Unii Europejskiej w tym zakresie, który obejmuje około 300 podstawowych aktów prawnych (dyrektyw, rozporządzeń, decyzji i zaleceń). Wraz z kolejnymi zmianami aktów prawa wspólnotowego zasób ten obejmuje kilkaset pozycji.

W procesie integracji z Unią Europejską w obszarze środowisko istnieje kilka kluczowych zadań do realizacji:

Proces transpozycji prawa UE został częściowo zakończony. Prawo wpólnotowe zostało częściowo przeniesione do polskiego systemu prawnego poprzez uchwalenie 16 ustaw[1]; do pełnej transpozycji pozostaje przeniesienie pozostałej części prawa wspólnotowego poprzez akty wykonawcze do ustaw. Proces ten jest obecnie zaawansowany i rząd polski zobowiązał się do jego zakończenia do końca 2002 r. Tym samym z końcem 2002 r. polskie prawo ochrony środowiska będzie w pełni zgodne z przepisami prawa wspólnotowego.

Poniższy materiał zawiera zwięzłe omówienie głównych zadań, jakie przewidziane zostały do realizacji przez organy administracji publicznej w nowym prawie ochrony środowiska oraz przedstawienie struktury niektórych ustaw. Szczególna rola w transpozycji prawa wspólnotowego przypadła ustawie Prawo ochrony środowiska. Wynika ona z jej z rozległości i skomplikowania zagadnień, które reguluje. Wielokrotnie do jej przepisów odwołują się przepisy innych ustaw z dziedziny ochrony środowiska. Tę podstawową rolę w systemie przepisów ochrony środowiska oddaje jej nazwa - Prawo ochrony środowiska. Ustawa ta transponuje 19 dyrektyw i w 9 tytułach zawiera 442 artykuły. Przepisom tej Ustawy poświęcono w niniejszym materiale także najwięcej miejsca.

Ustawa Prawo wodne

Zawiera 220 artykułów. Reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Określa organy właściwe w sprawach gospodarowania wodami; należą do nich minister właściwy do spraw gospodarki wodnej, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - jako centralny organ administracji rządowej, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej - jako organ administracji rządowej niezespolonej, wojewoda, organy jednostek samorządu terytorialnego.

Korzystanie z wód polega na korzystaniu powszechnym, zwykłym lub szczególnym.

Powszechne korzystanie z wód służy do zaspokajania potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania specjalnych urządzeń technicznych, a także do wypoczynku, uprawiania turystyki, sportów wodnych a także amatorskiego połowu ryb.

Zwykłe korzystanie z wód poza wyjątkami określonymi w art. 36 ust. 3 służy zaspokajaniu potrzeb własnego gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego.

Szczególne korzystanie z wód jest związane m.in. z poborem oraz odprowadzaniem wód powierzchniowych lub podziemnych, wprowadzaniem ścieków do wód lub do ziemi, przerzutami wody, piętrzeniem oraz retencjonowaniem śródlądowych wód powierzchniowych, korzystaniem z wód do celów energetycznych, żeglugi oraz spławu, wydobywania z wód kamieni, żwiru, piasku, wycinaniem roślin z wód lub z brzegu, rybackim korzystaniem ze śródlądowych wód powierzchniowych.

W dziale III są uregulowane sprawy ochrony wód. W szczególności dotyczą one gospodarki ścieko-wej (art. 38-46), wykorzystania ścieków do celów rolniczych (art. 46), ograniczania i zapobiegania zanieczyszczeniu wód związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych (art. 47) oraz wymaganiom, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb, wody w kąpieliskach oraz wody przeznaczone do spożycia przez ludzi. W tym dziale określone są także kwestie ustanawiania stref i obszarów ochronnych.

Dział IV Ustawy jest poświęcony budownictwu wodnemu, dział V - ochronie przed powodzią oraz suszą, dział VI - zarządzaniu zasobami wodnymi. Określone zostały tutaj kompetencje Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (KZGW) oraz dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej, zadania państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej oraz państwowej służby hydrogeologicznej. W rozdziale 3 szczegółowo omówiono sprawy planowania w gospodarowaniu wodami, pozwolenia wodnoprawne, instrumenty ekonomiczne służące gospodarce wodnej (należności za korzystanie ze śródlądowych dróg wodnych, opłaty). Będą one stanowić dochód środka specjalnego Prezesa KZGW przeznaczonego na utrzymanie katastru wodnego, opracowania planów gospodarowania wodami oraz odbudowy ekosystemów zdegradowanych. Kataster wodny jest systemem informacyjnym o gospodarowaniu wodami składającym się z dwóch działów. Dział I gromadzi i aktualizuje dane na temat m.in. sieci hydrograficznej, zasobów wód podziemnych, stanu biologicznego środowiska wodnego, użytkowania wód, pozwoleń wodnoprawnych, spółek wodnych, urządzeń wodnych oraz stref i obszarów chronionych. Dział II katastru wodnego zawiera plany ochrony przeciwpowodziowej, plany gospodarowania wodami, listy programów priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a także wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

[Wchodzi w życie 1 stycznia 2002 z wyjątkiem art. 2, który wchodzi w życie 1 stycznia 2003 r.]

Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

Ustawa określa zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia w wodę przeznaczoną dla spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków, zasady funkcjonowania przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, zasady tworzenia warunków do zapewnienia ciągłości dostaw i odpowiedniej jakości wody, niezawodnego odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz ochrony interesów odbiorców usług.

Ustawa reguluje również udzielanie zezwoleń na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzanie ścieków, uchwalanie regulaminów (rozdział 3), ustalanie taryf (rozdział 4) oraz zatwierdzanie taryf i rozliczeń (rozdział 5).

[Ustawa wchodzi w życie w 6 miesięcy od dnia ogłoszenia]

Ustawa o organizmach genetycznie zmodyfikowanych

Ustawa reguluje zamknięte użycie organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO), zamierzonego uwalniania GMO do środowiska, wprowadzania do obrotu produktów GMO, ich wywozu za granicę i tranzytu przez polskie terytorium oraz właściwości organów administracji rządowej do spraw GMO. Ustawa nie dotyczy modyfikacji genetycznych genomu ludzkiego.

[Wchodzi w życie w dniu 26 października 2001 r.]

Ustawa o odpadach

Ustawa określa zasady postępowania z odpadami, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczania ich ilości, a także ich odzysku lub unieszkodliwiania. Przepisy ustawy stosuje się również do postępowania z masami ziemnymi lub skalnymi, jeżeli są usuwane albo przemieszczane w związku z realizacją inwestycji lub eksploatacją kopalin. Ustawa składa się z 9 rozdziałów. Rozdział 1 zawiera przepisy ogólne, rozdział 2 - zasady gospodarowania odpadami, w którym znajdują się m.in. zakazy postępowania w sposób sprzeczny z przepisami tej ustawy i ustawą Prawo ochrony środowiska, mieszania odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszania odpadów niebezpiecznych z innymi rodzajami odpadów nieniebezpiecznych. Wprowadzono zasadę, że unieszkodliwieniu mogą być poddane tylko te odpady, spośród których wyselekcjonowano wcześniej odpady nadające się do odzysku.

Rozdział 3 dotyczy planów gospodarki odpadami, które są opracowywane na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. Plany takie opracowują odpowiednio zarządy województwa, powiatu, gminy; krajowy plan opracowuje minister właściwy ds. środowiska, a uchwala Rada Ministrów. Minister właściwy ds. środowiska, zarząd województwa, zarząd powiatu i zarząd gminy składają co 2 lata odpowiednio Radzie Ministrów, sejmikowi województwa, radzie powiatu i radzie gminy sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami. Plany te w szczególności zawierają określenie rodzaju, ilości i źródeł pochodzenia odpadów, rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczaniu ich ilości oraz projektowany system gospodarowania odpadami.

Rozdział 4 określa obowiązki posiadaczy odpadów. Wytwórca prowadzący instalację jest obowiązany do uzyskania:

Wytwórca nie prowadzący instalacji jest obowiązany do:

Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest zatwierdzany w drodze decyzji przez wojewodę - dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub przez starostę dla pozostałych przedsięwzięć.

Rozdział 5 określa szczególne zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów. Dotyczy to PCB, olejów odpadowych, odpadów z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu, odpadów w postaci baterii lub akumulatorów, odpadów medycznych i weterynaryjnych oraz komunalnych osadów ściekowych. Zakazany jest m.in. odzysk PCB, odpadów medycznych i weterynaryjnych, zakazane jest unieszkodliwianie odpadów z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu przez zatapianie na dnie mórz. Komunalne osady ściekowe mogą być generalnie stosowane w rolnictwie, do rekultywacji terenów, do uprawy roślin przeznaczo-nych do produkcji kompostu, uprawy roślin nie przeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz z licznymi wyjątkami określonymi w art. 43 ust. 6.

Rozdział 6 dotyczy termicznego przekształcania odpadów, zaś rozdział 7 - składowania i magazynowania odpadów.

Ustawa rozróżnia trzy rodzaje składowisk:

Organem właściwym do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla składowiska odpadów, w zależności od tego czy składowisko może znacząco oddziaływać na środowisko lub nie, jest wojewoda lub odpowiednio - starosta. Ale ustawa nakłada obowiązek uzyskania zgody na wyznaczenie składowiska odpadów: organów administracji lotniczej (jeżeli składowisko będzie miało być zlokalizowane w pobliżu lotniska), wojewódzkiego konserwatora zabytków (jeżeli składowisko - w pobliżu obiektów zabytkowych lub na terenie istniejących stanowisk archeologicznych), dyrektora urzędu morskiego (jeżeli składowisko - w obszarze pasa nadbrzeżnego, portów morskich i przystani).

Rozdział 8 dotyczy międzynarodowego obrotu odpadami, a rozdział 9 zawiera przepisy karne.

[Ustawa weszła w życie z dniem 1 października 2001 r.]

Ustawa o opakowaniach i odpadach z opakowań

Ustawa określa wymagania, jakim muszą odpowiadać opakowania ze względu na ochronę środowiska oraz sposoby postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.

Producenci i importerzy opakowań powinni ograniczyć ilość i negatywne oddziaływanie substancji stosowanych do produkcji opakowań i wytwarzanych odpadów opakowaniowych w taki sposób, aby:

Producent i importer mają obowiązek oznakowania opakowania, a sprzedawca produktu w opakowaniach jest zobowiązany do przekazania użytkownikowi informacji o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, zaś jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej >25 m2 sprzedające napoje w opakowaniach jednorazowych są obowiązane do posiadania w ofercie handlowej podobnych produktów dostępnych w opakowaniach wielorazowego użytku. Są one także zobowiązane do przyjmowania zwracanych i na wymianę opakowań wielokrotnego użytku.

Jednostki handlu detalicznego o powierzchni handlowej >2 000 m2 są zobowiązane do prowadzenia na własny koszt selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych po produktach, które są w ich ofercie.

[Wchodzi w życie 1 stycznia 2002 r. z wyjątkiem art. 5, który wchodzi w życie 1 stycznia 2003 r.]

Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej

Zasadą tej Ustawy jest nałożenie na importera lub wytwórcę produktów określonych w ustawie i uciążliwych dla środowiska, a także nałożenie na przedsiębiorcę prowadzącego jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej >500 m2 i sprzedającego tam pakowane produkty - obowiązku zapewnienia odzysku, a w szczególności recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych.

Przedsiębiorca może przystąpić do organizacji działającej w formie spółki akcyjnej, zajmującej się odzyskiem i recyklingiem odpadów lub rozwiązać te problemy swojego przedsiębiorstwa we własnym zakresie. Przedsiębiorcy nie wypełniający zobowiązań wynikających z obowiązku zapewnienia odzysku będą uiszczali opłatę produktową, którą objęto opakowania, akumulatory niklowo-kadmowe, ogniwa i baterie galwaniczne, oleje smarowe, lampy wyładowcze, opony oraz urządzenia chłodnicze i klimatyzacyjne. Opłata depozytowa została wprowadzona w stosunku do akumulatorów ołowiowych. Opłata produktowa jest obliczana jako iloczyn stawki opłaty a różnicy między wymaganym i osiągniętym poziomem odzysku (opłata jest liczona oddzielnie dla każdego rodzaju odpadów). Zbieranie wpływów z opłaty produktowej powierzono marszałkowi województwa.

[Wchodzi w życie od 1 stycznia 2002 r.]

Ustawa Prawo ochrony środowiska

Ustawa zawiera 442 artykuły podzielone na 9 tytułów. Struktura ustawy przedstawia się następująco:

Tytuł I zawiera w Dziale I - przepisy ogólne, a w Dziale II - definicje i zasady ogólne. Przepisy dotyczące polityki ekologicznej oraz programów ochrony środowiska są zawarte w Dziale III. Dział IV dotyczy przepisów związanych z informacją o środowisku, Dział V - udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska, Dział VI - postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko.

Tytuł II Ustawy dotyczy ochrony zasobów środowiska. Przedstawione są w nim przepisy dotyczące:

Tytuł III dotyczy przeciwdziałania zanieczyszczeniom. Zawiera przepisy dotyczące:

Dział IV tego tytułu dotyczy pozwoleń. Przedstawione są w nim przepisy związane z:

Przedstawiono dalej przepisy dotyczące pozwoleń:

Dział V tego tytułu jest poświęcony przeglądom ekologicznym.

Tytuł IV Ustawy jest poświęcony poważnym awariom. Są w nim m.in. określone obowiązki prowadzącego zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowej, obowiązki organów administracji związane z awarią przemysłową oraz współpracy międzynarodowej w zakresie awarii przemysłowych.

Tytuł V Ustawy dotyczy środków finansowo-prawnych i będzie przedstawiony szczegółowo w dalszej części referatu, a tytuł VI - odpowiedzialności w ochronie środowiska, w tym odpowiedzialności cywilnej i administracyjnej.

Tytuł VII określa organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska, a tytuł VIII jest poświęcony programom dostosowawczym, zaś tytuł IX zawiera przepis końcowy.

Ustawa Prawo ochrony środowiska wprowadza szereg nowych rozwiązań i instytucji prawnych. Transponuje do prawa polskiego około 20 aktów prawa wspólnotowego. Określa m.in. dostęp społeczeństwa do informacji i zasady jego udziału w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska, wprowadza pozwolenia zintegrowane i programy dostosowawcze, postępowanie kompensacyjne, przepisy dotyczące postępowania w przypadku awarii przemysłowych. Prawo ochrony środowiska określa organy administracji i instytucje ochrony środowiska oraz środki finansowo-prawne w ochronie środowiska.

Dostęp społeczeństwa do informacji

Ustawa przewiduje, że dostęp do informacji przysługuje każdemu. Organy administracji posiadające szeroko rozumiane informacje o środowisku (w tym: dane o stanie środowiska, plany i programy działań, decyzje emisyjne) są obowiązane (poza wyjątkami określonymi w art. 20.ust.1-2) do ich udostępnienia na wniosek osoby fizycznej lub prawnej.

Nie są udostępniane informacje, które mogłyby naruszyć przepisy o ochronie danych jednostkowych uzyskiwanych w badaniach statystycznych statystyki publicznej (art. 20 ust. 1), a także organ administracji może odmówić udostępnienia informacji gdyby to wymagało dostarczenia dokumentów i danych będących w trakcie opracowywania lub przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się (art. 20 ust. 2).

Monitoring środowiska

Dotychczasowe rozwiązania prawne w tym zakresie - w świetle wymagań prawa wspólnotowego - były niewystarczające. Ustawa tworzy podstawy prawne państwowego monitoringu środowiska, czyli systemu gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku.

Państwowy monitoring środowiska stanowiący system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku umieszcza informacje określone w art. 30 w elektronicznych bazach danych dostępnych za pośrednictwem publicznej sieci telekomunikacyjnych.

Udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska

Zagadnienia te regulują przepisy zawarte w dziale V art. 31-39. Punktem wyjścia jest prawo każdego do składania uwag i wniosków w postępowaniu prowadzonym z udziałem społeczeństwa (art. 31). Dotyczy to zwłaszcza postępowania w sprawie projektów polityki, planów lub programów rozwoju i restrukturyzacji opracowywanych na szczeblu centralnym lub wojewódzkim oraz raportów oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć, a także decyzji administracyjnych, w tym decyzji o wymiarze, odroczeniu terminu płatności, zmniejszeniu i umorzeniu opłat za korzystanie ze środowiska, przeglądów ekologicznych oraz wykazów na podstawie których ustalano opłaty za składowanie odpadów. W celu wypełnienia postanowień art. 31 organy administracji właściwe do wydania decyzji są zobowiązane do:

i mogą przeprowadzić rozprawę administracyjną otwartą dla społeczeństwa.

Dodatkowe uprawnienia określone w art. 38-39 przysługują organizacjom społecznym; mogą one np. współdziałać z organami administracji w dziedzinie ochrony środowiska i zwracać się do nich o zastosowanie środków zmierzających do zaprzestania reklamy, promocji towaru lub usługi, jeśli są sprzeczne z art. 80 Ustawy, tj. jeżeli zawierają one np. treści propagujące model konsumpcji sprzeczny z zasadami ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju.

Postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko

Zagadnienia te są regulowane przepisami zawartymi w dziale VI Prawa ochrony środowiska w 3 rozdziałach: Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (art. 40-45), postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć (art. 46-57) oraz postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko (art. 58-70).

Przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wymagają, zgodnie z art. 40 ust. 1 pkt. 1 projekty koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, projekty planów zagospodarowania przestrzennego i projekty strategii rozwoju regionalnego, a także: projekty polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, których opracowywanie przez centralne lub wojewódzkie organy administracji jest przewidziane w ustawach oraz planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko. Wówczas, zgodnie z art. 41 Ustawy wymagane jest sporządzenie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Elementy, jakie powinien zawierać raport określa art. 52.

Szczególny nacisk przy opracowywaniu wyżej wymienionych polityk i strategii, ale również i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest położony na konieczność kierowania się przy ich tworzeniu na zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju (art. 71).

Pozwolenia zintegrowane

Pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności może spowodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości.

W pozwoleniu zintegrowanym ustala się warunki emisji na zasadach określonych dla pozwoleń na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, na wytwarzanie odpadów, na emitowanie hałasu do środowiska oraz na emitowanie pól elekromagnetycznych. Pozwoleniem zintegrowanym obejmuje się instalacje położone na terenie jednego zakładu. Instalacje wymagające pozwolenia zintegrowanego powinny ponadto spełniać wymagania ochrony środowiska wynikające z najlepszej dostępnej techniki i nie mogą przekraczać wynikających z nich granicznych wielkości emisyjnych.

Najlepsza dostępna technika (art. 207) powinna spełniać wymagania, przy określeniu których uwzględnia się jednocześnie:

Programy dostosowawcze

Program dostosowawczy jest wynegocjowanym indywidualnie szczegółowym harmonogramem rzeczowo-finansowym realizacji obowiązków związanych z ochroną środowiska przez prowadzącego instalację. Jego celem jest doprowadzenie do najszybszego zrealizowania obowiązujących wymagań ochrony środowiska przez instalacje, które ze względów technologicznych lub ekonomicznych nie mogą osiągnąć tych wymagań w terminach przewidzianych przez powszechnie obowiązujące przepisy, a za utrzymaniem eksploatacji przemawia interes publiczny.

O ustalenie programu dostosowawczego może się ubiegać prowadzący istniejącą instalację (a więc taką, której eksploatację rozpoczęto przed dniem wejścia w życie ustawy) zaliczoną do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, objętą obowiązkiem uzyskania pozwolenia zintegrowanego, należącą do grup, które określi rozporządzenie ministra właściwego do spraw środowiska. Ustalenie treści programu dostosowawczego poprzedza postępowanie negocjacyjne, a realizacja wynegocjowanego programu nie może trwać dłużej niż 6 lat od daty decyzji zatwierdzającej program i nie może przekroczyć dnia 31 grudnia 2010 r.

Wniosek w sprawie ustalenia treści programu dostosowawczego jest przedkładany wojewodzie. On wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania negocjacyjnego, powołuje komisje do prowadzenia negocjacji i w drodze decyzji zatwierdza program dostosowawczy oraz wydaje pozwolenie zintegrowane na warunkach określonych w programie dostosowawczym, przy czym program dostosowawczy stanowi integralną część decyzji dotyczącej pozwolenia zintegrowanego.

Wojewoda w drodze decyzji odmawia wydania pozwolenia zintegrowanego, jeśli np. stwierdzi, że pomimo zrealizowania uzgodnionego programu dostosowawczego instalacja nie spełni wymagań wynikających z najlepszej dostępnej techniki.

Niezrealizowanie przez prowadzącego instalację określonego etapu programu dostosowawczego po-woduje, że wojewoda nakłada na prowadzącego instalację sankcji pieniężnej wynikającej z Działu III Ordynacji podatkowej na rzecz gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W przypadku upływu okresu 6 miesięcy od daty niezrealizowania określonego etapu przewidywanego w programie dostosowawczym, wojewoda wydaje decyzję o uchyleniu pozwolenia zintegrowanego.

Postępowanie kompensacyjne

Postępowanie takie może zostać uruchomione na obszarze, gdzie zostały przekroczone standardy jakości powietrza. Kwestie te regulują art. 225-228. W postępowaniu kompensacyjnym, obok składającego wniosek organu administracyjnego, uczestniczą prowadzący inne instalacje, którzy wyrazili zgodę na ograniczenie ilości wprowadzanych do powietrza gazów lub pyłów (art. 227). Do wniosku o wszczęcie postępowania kompensacyjnego dołączony musi być wniosek o wydanie pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza oraz zgodę uczestników postępowania na dokonanie odpowiedniej redukcji ilości wprowadzanych do powietrza gazów i pyłów.

Wydanie takiego pozwolenia na obszarze, na którym zostały przekroczone standardy jakości powietrza dla nowo budowanej instalacji lub instalacji zmienianej w sposób istotny jest możliwe, jeżeli zostanie zapewniona odpowiednia redukcja ilości wprowadzanych do powietrza gazów lub pyłów z innych instalacji usytuowanych na tym obszarze (art. 225 ust.1). Łączna redukcja ilości wprowadzanych gazów i pyłów z innych instalacji powinna być o co najmniej 30% większa niż ilość gazów i pyłów dopuszczonych do wprowadzania z nowo zbudowanej instalacji lub instalacji zmienionej w sposób istotny.

Awarie przemysłowe

Sprawy te są uregulowane w przepisach zawartych w tytule IV dziale I w art. 243-271. Prowadzący zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia awarii, dokonujący przewozu substancji niebezpiecznych oraz organy administracji publicznej są zobowiązani do ochrony środowiska przed awariami (art. 244). Prowadzący zakład, w którym znajdują się określone substancje niebezpieczne w odpowiedniej ilości ma obowiązek zawiadomienia o tym odpowiednich organów (obowiązek notyfikacji) oraz przygotowania programu działań zapobiegających awariom - dotyczy to zakładu o zwiększonym oraz o dużym ryzyku (art. 251).

Jeżeli ilość substancji niebezpiecznych przekracza pewien próg, prowadzący zakład ma obowiązek opracowania i wdrożenia systemu bezpieczeństwa, przygotowania raportu bezpieczeństwa, wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego i dostarczenia informacji właściwym organom umożliwiających przygotowanie zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego.

Organy administracji mają przede wszystkim obowiązek kontrolowania prowadzących zakłady w wywiązywaniu się przez nich z nałożonych obowiązków, przygotowania zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego i powiadamiania mieszkańców o występujących zagrożeniach.

Organy administracji i instytucje ochrony środowiska

Zagadnienia te są uregulowane w przepisach tytułu VII w art. 376-421.

Organami ochrony środowiska są:

W świetle art. 376 organami ochrony środowiska nie są organy inspekcji ochrony środowiska. Wykonują one zadania w zakresie o.ś. na podstawie przepisów ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska.

Starosta jest właściwy w sprawach określonych w:

Wojewoda jest właściwy w sprawach:

W przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne organem właściwym jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Dotyczy to:

Instytucjami ochrony środowiska są:

 

Tab. 1
Lp.

Ustawa

 Stan prac legislacyjnych
(październik 2001)
1.

Ustawa wprowadzająca ustawę Prawo ochrony środowiska, ustawę o odpadach oraz ustawę o zmianie niektórych ustaw

27/07/01 uchwalona
22.08.01 podpisana przez Prezydenta
2.

Prawo ochrony środowiska ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.

27/04/01 – uchwalenie Dz. U. 2001 Nr 62, poz. 627
3.

Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

09/11/00 – uchwalona Dz.U. Nr 109 poz. 1157
4.

Prawo wodne

18/07/01 uchwalone
11.09.01 podpisana przez Prezydenta
5. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach 27/04/01 uchwalona Dz. U. 2001, Nr 62, poz. 628
6. Ustawa z dnia 11/05/01 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

11/05/01 – uchwalona
Dz. U. 2001, Nr 63, poz. 638
7.

Ustawa z dnia 11/05/01 o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej (ustawa nie dokonuje transpozycji żadnej dyrektywy, ale stwarza warunki do wykonywania postanowień aktów prawnych dotyczących gospodarki odpadami)

11/05/01 uchwalona
Dz. U. 2001 Nr 63 poz. 639
8.

Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody

7/12/00 uchwalona
Dz. U. 2001 Nr 3 poz. 21
9.

Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe

29/11/00 uchwalona Dz. U. 2001 Nr 3 poz. 18
10.

Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych

11/01/01 uchwalona
Dz. U. Nr 11poz. 84
11.

Ustawa o kontroli postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową z dnia 02/03/01

02/03/01 uchwalona
Dz. U. Nr 52 poz. 537
12.

Ustawa z dnia 07/06/01 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorwym odprowadzaniu ścieków

11/04/01 uchwalona
Dz. U. Nr 72 poz. 747
13.

Ustawa o produktach biobójczych

11/04/01 po I czytaniu
14.

Ustawa z dnia 22/06/01 o organizmach genetycznie zmodyfikowanych

22/06/01 uchwalona
Dz. U. Nr 76 poz.811
15.

Ustawa z dnia 28 kwietnia 2000 r. o systemie oceny zgodności, akredytacji oraz zmianie niektórych ustaw

28/04/00 – uchwalona
Dz. U. 2000 Nr 43, poz. 489
16.

Ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu

26/07/00 – uchwalona,
Dz. U. Nr 89 poz. 991

Tab. 2
Lp. Ustawa transponuje akty prawa wspólnotowego
1. Ustawa wprowadzająca ustawę Prawo ochrony środowiska, ustawę o odpadach oraz ustawę o zmianie niektórych ustaw

Wyznacza daty wejścia w życie ustaw z dziedziny ochrony środowiska
2. Prawo ochrony środowiska ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Dyr. 85/337, 97/11, 90/313, 80/779, 82/884, 85/203, 92/72, 96/62, 99/30, 84/360, 96/61, 88/609, 89/369, 94/67, 96/59, 91/157, 93/86, 96/82, 91/692
3. Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

Włączona do ustawy Prawo ochrony środowiska. Transponuje dyr. 85/337, 90/313, 91/692
4. Prawo wodne

Dyr. 75/440, 98/83, 76/160, 80/778, 78/659, 76/464, 80/68, 86/280, 83/513, 84/156, 84/491, 91/676, 79/869, 85/337, 91/271, 90/313
5. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach

Dyr. 75/442, 91/689, 89/369, 89/429, 94/67, 99/31, 75/439, 91/692, 96/59, 91/157, 93/86, 78/176, 92/112, 86/278, 91/692, 99/412

6. Ustawa z dnia 11/05/01 o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

Dyr. 94/62, decyzje 97/129, 97/138, 99/177
7. Ustawa z dnia 11/05/01 o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej (ustawa nie dokonuje transpozycji żadnej dyrektywy, ale stwarza warunki do wykonywania postanowień aktów prawnych dotyczących gospodarki odpadami)

Nie transponuje prawa wspólnotowego, ale stwarza warunki do wdrożenia innych dyrektyw z zakresu gospodarki odpadami
8. Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody

Dyr. 92/43, 79/409, 83/129
Rozp. 338/97, 2473/98, 2307/97, 939/97, 2551/97
9. Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe

Dyr. 89/618, 96/29, 97/43, 93/42, 90/641, 92/3
10. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych

Dyr. 67/548, 84/449, 93/67, 93/72, 93/90
11. Ustawa o kontroli postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową z dnia 02/03/01

Rozp. 3093/94
12. Ustawa z dnia 07/06/01 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

Dyr. 91/271, 75/440, 79/869, 80/778
13. Ustawa o produktach biobójczych

Dyr. 98/8
14. Ustawa z dnia 22/06/01 o organizmach genetycznie zmodyfikowanych

Dyr. 90/219, 98/81, 90/219, 90/220, 94/15, 97/35

21 października 2001

 

  1. Lista ustaw transponujących wspólnotowe prawo ochrony środowiska jest zawarta w tabeli 1. Tabela 2 zawiera informację, jakie akty prawa wspólnotowego zostały transponowane całkowicie lub częściowo w poszczególnych ustawach.