"Istoty ludzkie są w centrum zainteresowania koncepcji zrównoważonego rozwoju. Mają one prawo do zdrowej i kreatywnej egzystencji w harmonii z naturą".

Zasada I Deklaracji z Rio

Program "Środowisko a zdrowie"

Problematyka ochrony środowiska i zdrowia publicznego jest ważnym aspektem procesu integracji Polski z Unią Europejską. Konstytucja RP, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju (Art. 5) zobowiązuje władze publiczne do zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska (Art. 68, ust. 4) oraz do zapewnienia ochrony środowiska. Narodowy Program Zdrowia przyjęty przez Rząd RP w 1996 r. przewiduje oprócz realizacji strategicznego programu rządowego "Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia człowieka w środowisku pracy" także opracowanie i wdrożenie krajowego programu "Środowisko a zdrowie" zgodnego z wytycznymi określonymi w Deklaracji Helsińskiej z 1994 r. oraz Deklaracji Londyńskiej z 1999 r.

10-11.12 w Sosnowcu odbyła się Konferencja promocyjna pt. "Środowisko i zdrowie - w drodze do Unii Europejskiej" zorganizowana przez Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w ramach programu wieloletniego "Środowisko a zdrowie" oraz projektu międzynarodowego Światowej Organizacji Zdrowia i Duńskiej Agencji Ochrony Środowiska.

Program ten został ustanowiony 5.6.2001 Uchwałą nr 64/2001 Rady Ministrów i ma na celu stworzenie skutecznego systemu przeciwdziałania środowiskowym zagrożeniom zdrowia poprzez zintegrowanie działań zmierzających do ograniczenia zanieczyszczenia środowiska i eliminacji negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców Polski. Technicznym i finansowym wsparciem programu jest projekt Światowej Organizacji Zdrowia i Duńskiej Agencji Ochrony Środowiska (WHO/DEPA) "Wdrażanie Krajowych Planów Działań na rzecz Ochrony Środowiska i Zdrowia w Polsce, Czechach, Słowacji, Estonii i Litwie".

Aktualny stan wiedzy jednoznacznie potwierdza istnienie zależności przyczynowo-skutkowych pomiędzy stanem środowiska i stanem zdrowia jego obywateli. Obszary charakteryzujące się dużym zanieczyszczeniem środowiska są zidentyfikowane i stanowią 10 - 15% obszaru kraju. Są to głównie gęsto zaludnione tereny przemysłowe. Program wieloletni ma na celu wdrożenie nowoczesnego systemu rozpoznawania, kwalifikacji i oceny zagrożeń zdrowia związanych z narażeniem na szkodliwe czynniki środowiska, a także opracowanie i wdrożenie profilaktyki medycznej skutków zdrowotnych zanieczyszczenia środowiska. Przedsięwzięcia te rozpisano na szereg cząstkowych zadań rzeczowych, które zostaną zrealizowane przede wszystkim w oparciu o istniejącą bazę materialną i kadrową Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Środowiska z ich zapleczem naukowo-badawczym. W Programie uczestniczyć będą inne resorty, w szczególności resorty gospodarcze, władze i środowiska regionalne, lokalne oraz organizacje pozarządowe.

W świetle definicji podanej przez Światową Organizację Zdrowia, zdrowie jest pełnym dobrostanem fizycznym, psychicznym i społecznym, a nie wyłącznie brakiem choroby lub niedomagania. Wiedza o skutkach zdrowotnych zanieczyszczenia środowiska w kraju jest niewystarczająca. Pojawiają się nowe zagrożenia ekologiczne i zdrowotne wynikające z szybko rosnącej konsumpcji indywidualnej, masowej motoryzacji oraz gwałtownego wzrostu ilości odpadów. Program wieloletni "Środowisko a zdrowie" podejmuje istotne działania na środowiska i zdrowia. Powinien on uwzględniać opinie organizacji pozarządowych i wspierać ich działania. W istotnych sprawach o zasięgu krajowym organizacje powinny przedstawiać i promować wspólne stanowisko ukształtowane z wykorzystaniem opinii specjalistycznych placówek naukowych. W celu skutecznej realizacji zadań programu pojawił się postulat utworzenia Forum Nauki i Praktyki na rzecz Środowiska i Zdrowia i powierzenie prac Forum Instytutowi Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu.

Adres dla zainteresowanych dokładniejszymi wiadomościami nt Programu:

Biuro Programu Wieloletniego "Środowisko a Zdrowie" Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego ul. Kościelna 13, 41-200 Sosnowiec tel. 0-32/266-98-38, fax 0-32/266-02-20

Łosoś wraca do rzek Pomorza Środkowego

Łosoś został bardzo wyniszczony w rzekach Pomorza Środkowego w połowie lat osiemdziesiątych. Spowodowane to zostało przez znaczne zanieczyszczenie wód, liczne tamy i przegrody bez przepławek oraz ogromne i pozbawione skrupułów kłusownictwo.

Łosoś występuje w północnej części Oceanu Atlantyckiego oraz w zlewiskach - Morza Północnego i Bałtyku. Jest rybą dwuśrodowiskową - przebywa i żeruje w morzu, na tarło wpływa jednak do rzek, nieraz pokonując nawet kilkaset kilometrów. Samica składa ikrę, około 1000 ziarenek na 1 kg masy ciała, do przygotowanego gniazda. Małe łososie żyją w rzekach przez 2-3 lata, po czym spływają do mórz, gdzie dorastają i intensywnie żerują. Po kolejnych 2-3 latach i osiągnięciu dojrzałości płciowej udają się na tarło do rzek. Osiągają od 75 do 150 cm długości i 5-30 kg wagi. Po odbyciu tarła, większość łososi ginie, przeżywają tylko nieliczne osobniki.

Próby przywrócenia łososia w rzekach Pomorza Środkowego, podjęła Federacja Zielonych ze Szczecina. Pomagają jej w tym Uniwersytet Szczeciński, Polski Związek Łowiecki, służby weterynaryjne i inne instytucje. W 1997 r. do Regi wpuszczono 4 tysiące małych, sztucznie wyhodowanych łososi. W br. część z nich zapewne wróci na tarło. W kolejnych latach liczba narybku wzrastała, a w tym roku osiągnęła ok. 170 tysięcy.

Po raz pierwszy akcja zarybiania łososiem objęła także Parsętę. W połowie października 2001, 70 tysięcy maleńkich łososi wyhodowanych w Miastku, wpuszczono do Parsęty i jej dopływów od Grzmiącej do Koszalina. Nie podano miejsc zarybiania aby ustrzec się kłusowników. Łosoś zapamiętuje smak wody w której dojrzewa i powraca w to samo miejsce na tarło. Takie zarybianie doprowadzi do powstania stałych siedlisk łososia w rzekach Pomorza Środkowego. Oczywiście znaczna część narybku nie przeżyje, ale ponieważ samice są niezwykle płodne, więc szanse rozmnożenia łososia są bardzo duże.

Warto dodać, że sponsorem zarybiania Parsęty jest Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pomaga w tym także agenda ONZ - Global Environmenal Fund, a także wielu ludzi, zupełnie bezinteresownie, głównie dlatego, że chcą powrotu łososia do polskich rzek.

[ English version ]