Zielona strefa

Debiut wydawniczy międzyuczelnianego stowarzyszenia "Zielona Kultura" z Wrocławia, ukazał się dzięki finansowej pomocy Ambasady Holenderskiej w Warszawie i trzech wrocławskich uczelni (Uniwersytetu, Akademii Ekonomicznej i Akademii Rolniczej). Prezentuje on działalność tego powstałego w 1999 r. stowarzyszenia, czego podsumowaniem był festiwal "Zielona Strefa. Wrocławskie Spotkania Ekologiczne 8 - 22.5.2000". Do udziału w nim zaproszono zarówno reprezentantów ekologii w wydaniu akademickim, jak też przedstawicieli środowisk artystycznych i działaczy ekologicznych; wystąpienia ich złożyły się na drugą część omawianego zeszytu. Jego część pierwsza to pisemna i zdjęciowa (w kolorze!) prezentacja działalności "Zielonej Kultury". Szata graficzna publikacji - co należy podkreślić - stanowi bardzo mocną jej stronę (nienajlepszy papier rekompensuje z nawiązką pomysłowość i staranność oprawy graficznej).

Wstęp obejmuje dwa krótkie wystąpienia: prof. Rościsława Żerelika - Prorektora Uniwersytetu Wrocławskiego oraz dr Anny Kalinowskiej - dobrze znanej polskim środowiskom ekologicznym. O festiwalu "Zielona Strefa" oraz o samym zeszycie mówi Prezes "Zielonej Kultury" Robert Borkacki. W części informującej o działalności "Zielonej kultury" najciekawsza jest wspomniana już dokumentacja fotograficzna ukazująca m.in. straszliwe zniszczenia środowiska Dolnego Śląska (zamieranie sudeckich lasów w "Czarnym Trójkącie"), akcje promujące transport rowerowy czy znaną i popularną pisarkę Olgę Tokarczuk (sympatyzującą z ruchem ekologicznym i zaproszoną na wykłady przez "Zieloną Kulturę").

Umieszczone w drugiej części teksty dotyczą takich grup zagadnień, jak transport rowerowy, ochrona dzikiej przyrody, relacji i związków między kulturą, przyrodą, sztuką i ekologią, szukania rozwiązań problemu odpadów oraz ochrony zwierząt cyrkowych. Wśród autorów tych wystąpień znaleźli się m.in. tacy przedstawiciele środowiska akademickiego jak profesorowie Jacek Kolbuszewski (z Uniwersytetu Wrocławskiego) i Grzegorz Dziamski (z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), a wśród postaci z ruchów ekologicznych lub wysoce zasłużonych dla ochrony środowiska m.in. Janusz Korbel, Wojciech Gąsienica-Byrcyn czy Janusz Reichel. Obrońców zwierząt reprezentowali przede wszystkim Hanna i Antoni Gucwińscy.

Na końcu zamieszczono informator o ochronie środowiska i ekologii na wrocławskich uczelniach: o jednostkach organizacyjnych uczelni i pracownikach nauki oraz o studenckich kołach naukowych zajmujących się tą problematyką.

Ten niewielki zeszyt, to wielce interesująca i ogromnie cenna pozycja obrazująca (w części dosłownie) aktywność wrocławskiego środowiska ekologicznego. Warto zatem po nią sięgnąć. Brak natomiast informacji o jej dostępności w obrocie księgarskim.

Antologia zinów 1989 - 2001

Antologia zinów jest dla mnie najważniejszą inicjatywą polskiej sceny niezależnej a.d. 2001. Wydawnictwo systematyzuje dokonania na najbardziej chaotycznym obszarze kultury alternatywnej, jakim niewątpliwie jest zjawisko prasy podziemnej. Antologia ma formę leksykonu podzielonego na kilka działów (pisma muzyczne, artystyczne, "polityczne", druki ulotne, komiksy, ekologia). Oprócz najważniejszych tytułów, coraz częściej wchodzących na rynek oficjalny, mamy tu mnóstwo lokalnych, efemerycznych gazetek oraz przedstawicieli najgłębszego undergroundu. Jeśli chodzi o działkę "eko", dostrzec można, że zajmuje ona istotne, choć nie najpopularniejsze miejsce wśród zagadnień jakimi żyją polscy alternatywiści. O ile pism zajmujących się wyłącznie ekologią nie ma zbyt wiele, to "zielone" (w szerokim aspekcie) teksty znalazły się w większości prezentowanych tytułów. Ogólna refleksja po lekturze Antologii... nie jest natomiast zbyt optymistyczna: upada coraz więcej małych, lokalnych zinów, nie zawsze osiągających wyżyny intelektualne i merytoryczne, za to tworzonych z potrzeby serca, a duże, profesjonalne (czego nie stawiam jako zarzutu) wydawnictwa coraz rzadziej zapuszczają się na obszary pozamuzyczne.

Dzieło Dariusza Ciosmaka i jego współpracowników jest obowiązkowym nabytkiem dla każdego, kto choć trochę interesuje się kontrkulturą i naprawdę wartościową inicjatywą, posiada natomiast kilka niewielkich braków, niepozwalających osiągnąć czytelnikowi pełni szczęścia. Szkoda, że autorzy nie poprzedzili leksykonu choćby krótkim szkicem na temat historii sceny zinów w Polsce. Przydałoby się też więcej reprodukcji okładek i przede wszystkim opisy (nawet niekompletne) pionierskich kroków polskich zino-twórców w latach 80-tych. Wrażenie psuje też okładka, utrzymana w jakiejś dziwnej bajkowo-hippisowskiej estetyce i zdecydowanie nie pasująca do tematu.