SPRAWOZDANIE Z III SPOTKANIA NGO'S
POŚWIĘCONEGO EUROPEJSKIEMU BANKOWI REKONSTRUKCJI I ROZWOJU
25-26 MAJA 1991 -
MODRA HARMONIA K.BRATYSŁAWY

Pierwsze dwa spotkania przedstawicieli wschodnioeuropejskich ruchów ekologicznych oraz Greenpeace, WWF, CIEL i FOEI poświęcone EBRD odbyły się w Brukseli ("Visit to Brussels") i Pardubicach.

W Modra Harmonia reprezentowane były NGO's z Czecho-Słowacji, Węgier, Jugosławii, Bułgarii i Polski. Tym razem nie przybyli członkowie WWF i Greenpeace.

W Pardubicach (15-17 kwiecień) opracowano stanowisko NGO's dotyczące zasad, wg których kierować winien się EBRD w swej działalności w Europie Wschodniej i Środkowej.

Podstawowe tezy:

1. Bank winien przyjąć aktywną rolę w odtwarzaniu i ochronie środowiska w regionie;
2. Bank winien stosować najwyższe udogodnienia w dostępie społeczeństwa do informacji;
3. Ocena oddziaływania na środowisko winna odegrać kluczową rolę w decyzji o finansowaniu przedsięwzięć;
4. Bank winien nadać wysoką pozycję swym pracownikom zajmującym się ochroną środowiska i uznać prawo veta gdy projektowana inwestycja nie dotrzymuje pożądanych standardów.

Organizacje ekologiczne oczekują od Banku, że:

• dążąc do rozwoju wolnego rynku przyczyni się do ochrony środowiska,
• będzie wspierał inwestycje: zwiększające oszczędne użytkowanie zasobów, umożliwiające uzyskanie międzynarodowych wymogów wielkości emisji NOx i SO2, chroniące przyrodnicze zróżnicowanie środowiska,
• będzie przestrzegał lokalnych norm i standardów, jeśli są one wyższe od przyjętych przez Bank jako minimum (standardy minimalne winny odpowiadać normom EWG),
• zapewni krajom Europy Wschodniej i Środkowej możliwość wytwarzania sprzętu służącego ochronie środowiska,
• stworzy warunki finansowania programów edukacyjnych
• przyjmie zasadę stosowania procedury OOŚ (Oceny Oddziaływania na Środowisko) do wszystkich projektów inwestycji, a nie - jak zakłada się w dokumentach Banku - tylko do wybranych typów przedsięwzięć,
• stworzy warunki zapewniające udział społeczeństwa w opracowywaniu OOŚ,
• będzie wydawał okresowe informacje, raporty o swej działalności.

Przedstawione powyżej tezy stanowiska NGO's zostały przekazane z obszernym omówieniem do Banku. (Należy zaznaczyć, że projekt procedury OOŚ przygotował Andrzej Kassenberg).

Odpowiedż Banku na wystąpienie FOEI była głównym tematem obrad w Modra Harmonia.

Uznano, że odpowiedź Prezydenta Banku - p. J. Attali jest "dyplomatycznym wybiegiem" i nie może zadowalać NGO's.

Dotyczy to m. in. kwestii:

1. rezygnacji z deklarowanej wcześniej zgody na utworzenie funduszu edukacyjnego i szkoleniowego dla NGO's,
2. odmowy przyznania prawa ekologicznego "veta" w przypadku negatywnych wyników OOŚ,
3. akceptacji standardów EWG za minimalne w procedurach Banku (Bank uznaje potrzebę osiągnięcia tych standardów, ale widzi to jako długotrwały proces),
4. ograniczenia zakresu i odpowiedzialności Banku w udzielaniu informacji społeczeństwu,
5. niezależność ekspertów opracowujących OOŚ.

Uznano, że w powyższych sprawach będą prowadzone dalsze negocjacje z Bankiem.

Oddzielnym tematem obrad był udział NGO's w Radzie Ochrony Środowiska. Bank przedstawił projekt, w którym:

• 15 osobową Radę pozbawił wpływu na decyzje Banku,
• uznał, że tworzenie Rady następować będzie stopniowo (10 członków w 1991r., 5 - w latach następnych),
• przyznał NGO's 6 miejsc (inne to: naukowcy, prywatny sektor, lokalne samorządy, regionalne organizacje).

Uznano, że NGO's będą uczestniczyć w Radzie. Określono dziedziny, które winny być reprezentowane (OOŚ, ekologia - ekonomia, prawodawstwo, edukacja).

Andrzej Kassenberg był jedynym kandydatem zaakceptowanym przez NGO's w Modra.

Zgodnie z uzyskanymi informacjami Bank będzie tworzył pierwsze biura w Warszawie, Katowicach, Pradze, Bratysławie i Budapeszcie. Od września EBRD zamierza zorganizować cykl seminariów wyjaśniających założenia swej polityki, zasady funkcjonowania. Można oczekiwać, że do udziału w seminariach zostaną zaproszone NGO's, ale generalnie Bank będzie utrzymywał nieformalne kontakty z ruchami ekologicznymi. Wykaz tych ruchów ma uzyskać z Centrum w Budapeszcie. Zdaniem Johna Honteleza (prezydent FOEI) organizacje ekologiczne winny występować do krajowych biur EBRD o informacje dotyczące inwestycji finansowanych przez Bank. Należy również zgłaszać projekty edukacyjne - nie spodziewając się jednak ich akceptacji.

FOEI przygotowuje broszurę o roli społeczeństwa w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych w krajach Europy Zachodniej.

Inne tematy poruszane podczas konferencji w Modra:

• "kolonizacja" Europy Wschodniej przez zachód. Temat zgłoszony przez Węgrów wywołał krótką i bardzo emocjonalną dyskusję. Przeważył pogląd, że nie jesteśmy przygotowani do rzeczowej wymiany opinii, zwłaszcza że trzeba by określić zakres rozumienia samego procesu.
• EBRD w opinii prasy zachodniej. Bank jest powszechnie krytykowany za powolność działania, rozrastającą się administrację. Podkreśla się niewielki kapitał jakim dysponuje. W wywiadach udzielanych przez p. Attali podkreśla się rolę Banku jako instytucji służącej budowie demokracji w Europie Wschodniej, rozwojowi prywatyzacji w tej części Europy oraz integracji gospodarczej.

W Modra Harmonia PKE reprezentowali: Krzysztof Kamieniecki i Zbigniew Karaczun.

Sprawozdanie przekazuję do Zarządu Głównego PKE, Okręgów oraz redakcji "Być albo nie być" i ZB.