WISŁA

Wisla

OGÓLNOPOLSKA KAMPANIA "TERAZ WISŁA"

Mieszkamy w kraju nad Wisłą.
Nasi przodkowie wywodzą się z plemiennego państwa Wiślan.
Wisła to największa nasza rzeka - to po prostu Królowa.
Symbol naszej narodowej tożsamości i indywidualności.
I jak niesie pieśń:
"Płynie Wisła, płynie
Po polskiej krainie,
A dopóki płynie,
Polska nie zaginie"

Od ponad roku "Klub Gaja" prowadzi Ogólnopolską Kampanię "Teraz Wisła". Celem kampanii jest poprawienie jakości wody i jej racjonalne wykorzystanie, ochrona bioróżnorodności i wartości kulturowych poprzez aktywizację społeczności lokalnych.

Długoterminowymi celami kampanii są:
1. Stworzenie sieci wymiany informacji pomiędzy współpracującymi organizacjami, instytucjami i zainteresowanymi stronami.
2. Inspirowanie i przeprowadzenie lokalnych kampanii zgodnych z celami "Teraz Wisła".
3. Doprowadzenie do ochrony (w tym prawnej) najciekawszych terenów przyrodniczych i kulturowych w Dolinie Wisły.
4. Popieranie proekologicznego rozwoju zlewni Wisły.
5. Stworzenie fundacji na rzecz ochrony Wisły i jej zlewni oraz Kręgu Przyjaciół Wisły.

W 1995r. w ramach kampanii zamierzamy:
* zbierać i opracowywać informacje do bazy danych kampanii "Teraz Wisła";
* zorganizować jak największą sieć grup, instytucji i osób, które chcą ratować "naszą królową";
* organizować warsztaty i wyjazdowe wykłady będące inspiracją dla powstawania nowych inicjatyw dla ochrony Wisły. Ogólnopolska Kampania "Teraz Wisła" była i jest inspiracją dla lokalnych działań m.in. w Krośnie, Sandomierzu, Lublinie, Grudziądzu;
* wydawać miesięczny biuletyn informacyjny "Wisła Fax", kwartalnik "Gaja" i inne materiały informacyjne;
* zorganizować duże akcje i wydarzenia informacyjne, które pozwolą nagłośnić problem ochrony zasobów wodnych w naszym kraju, a w szczególności Doliny Wisły;
* dopomóc w objęciu ochroną ciekawych terenów w Dolinie Wisły.

Ratując Dziką Rzekę próbujemy uratować w nas samych to, co wolne, autentyczne i nieprzekupne.
Kiedy zdamy sobie sprawę że jesteśmy WODĄ, że nasz krwiobieg jest dopływami i jeziorami, wtedy wiele działań, na które nie starcza nam czasu i energii wykonamy w polu błogosławieństwa tej mocy. Bardzo trudno jest uratować cały cierpiący świat, ale można uratować SIEBIE. To my jesteśmy nieoddzielni od naszych myśli, czynów, od naszej kultury.
Ratując RZEKĘ - ocalasz SIEBIE. Nie ma podziału, nie ma wahania. W naszym kraju dzieją się ważne rzeczy, ważne dla naszej przyszłości, właśnie teraz nie możemy pozwolić sobie na lenistwo, na grzech zaniechania. Nie pozwólmy ujarzmić w sobie odwagi i dzikości. Ratujmy siebie samych.

Jacek Bożek

EUROPA ZNOWU POD WODĄ

Media szeroko relacjonowały tegoroczne powodzie w Europie Zachodniej. Nic dziwnego!
Powódź pochłonęła 25 ofiar śmiertelnych, dziesiątki tysięcy osób zostało pozbawionych dachu nad głową i straciło, często, cały swój dorobek. Straty materialne jeszcze trudno oszacować.
Oto kilka opinii z polskich gazet, w których podkreślane są powody takiego rozmiaru powodzi, a jako główną przyczynę podaje się regulację rzek, budowę stopni wodnych oraz wylesianie.
(...) Zdaniem ekspertów, samo nasilenie opadów deszczu nie spowodowałoby aż tak dużych powodzi. "Na większą częstotliwość i gwałtowność ostatnich klęsk żywiołowych składa się kilka przyczyn - mówi Reinhard Vogt, ekspert z Kolońskiej Centrali Przeciwpowodziowej. - Ulewne i długotrwałe deszcze sprawiają, że ziemia nie jest w stanie wchłonąć większej ilości wody. Ponadto w przeszłości na Renie wybudowano liczne stopnie wodne, które znacznie przyśpieszyły nurt rzeki". W latach 50. czas przepływu wody od granicy ze Szwajcarią do ujścia wynosił 70 godzin, dziś - tylko 30. Rzeka stanowi jeden z najważniejszych szlaków wodnych w Europie i aby usprawnić żeglugę, wybetonowano brzegi.
Zagospodarowywanie terenów nadbrzeżnych - wycinanie drzew, budowa fabryk i dróg - jeszcze bardziej zwiększa zabetonowaną powierzchnię, uniemożliwiając wsiąkanie wody w grunt - podkreśla Reinhard Vogt.
Jeżeli w Alpach na skutek ocieplenia stopnieją śniegi i nastąpią silne opady, fala powodziowa, nie hamowana przez rozlewiska, toczy się z impetem na północ.
Budowle ochronne i regulacja rzek okazują się nieskuteczne w wypadku większych powodzi, a w pewnych warunkach przyśpieszają nawet przepływ fali powodziowej i podnoszą maksymalny poziom wody - twierdzi doc. Janusz Żelaziński z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. - Jedynym skutecznym sposobem ograniczenia strat jest powstrzymanie dalszej zabudowy dolin zalewowych, a w perspektywie zmiana lub usunięcie obiektów wrażliwych na zalanie. (...)

Andrzej Szoszkiewicz,
Wprost, 12.2.95

Zdaniem naukowców rekordowe stany wód Renu i Mozeli to wynik regulacji ich górnych biegów, likwidacji naturalnych polderów, na które nadmiar wód mógł wcześniej rozlewać się, nie czyniąc większych szkód w dolnym biegu. Dziś Ren na terenie Szwajcarii i Badenii-Wirtembergii przypomina betonową rynnę. Regulacja spowodowała gwałtowne przyśpieszenie biegu rzeki. (...)

Przemysław Konopka,
GW, 30.1.95

3.2.95
Bielsko-Biała

STANOWISKO "KLUBU GAJA" KOORDYNATORA OGÓLNOPOLSKIEJ KAMPANII "TERAZ WISŁA"

Po raz kolejny w Europie Zachodniej wystąpiły wody z brzegów. Za główną przyczynę tego stanu rzeczy nie tylko ekolodzy, ale także przedstawiciele instytucji rządowych uważają nieracjonalne gospodarowanie środowiskiem. Wycinanie lasów, betonowanie rzek i cieków wodnych, melioracja i zmiany klimatyczne to podstawowe przyczyny tej sytuacji.
Od lat obrońcy środowiska naturalnego w Holandii informowali opinię publiczną o mogących nastąpić katastrofach. Takie autorytety, jak prof. Hylke Tromp z Uniwersytetu w Groningen zwracali uwagę na zachwiane relacje pomiędzy człowiekiem a jego środowiskiem.
Kiedy doszło do dramatycznej sytuacji, której jesteśmy świadkami, szuka się "kozła ofiarnego", na którego można by zrzucić odpowiedzialność za bezmyślność i arogancję.
Telewizja Polska w wieczornych Wiadomościach dnia 1.2.95 podała informację, że jedną z głównych przyczyn powodzi była niezgoda ekologów i historyków na umocnienia starych wałów przeciwpowodziowych. Informacja ta nie była w pełni prawdziwa. Wielkie powodzie w Zeeland w 1953r. doprowadziły do odbudowy istniejących wałów, ale z uwzględnieniem sugestii ekologów, co przynosi dobre efekty do dzisiaj. W Limburgi nie doszło do takiego porozumienia. Nie jesteśmy w stanie wybudować "Wielkiego Muru", który odgrodzi nas od środowiska.
W Polsce możliwości powodzi są ogromne. Wystarczy jedna trzecia deszczów, które spowodowały katastrofalne powodzie w północnych Włoszech, by cała Polska znalazła się pod wodą. Urządzenia hydrotechniczne, o ile są, znajdują się w katastrofalnym stanie. Każdy większy deszcz oznaczać może powódź o nieprzewidywalnych skutkach.
Od 1970r. wskutek źle prowadzonych melioracji zniknęło 126 tys. hektarów ekosystemów łąkowych. Zagrożeniem stają się także istniejące zapory - nawet te zbudowane w ostatnich dziesięcioleciach (spośród 147 dużych budowli hydrotechnicznych aż 22 - według Ośrodka Technicznej Kontroli Zapór IMGW - są niebezpieczne dla ludzi i mienia, a stan techniczny pozostałych 32 należy uznać za niezadowalający).

Eryk Mistewicz
Wprost

Pomimo podanych tu faktów i kolejnych już powodzi w Europie Zachodniej wśród polityków i ekonomistów poprzednich i obecnego rządu nadal funkcjonują pomysły betonowania Polskich rzek (Bug, Wisła, Noteć), Droga Wodna Wschód-Zachód czy dawno już skompromitowana koncepcja Kaskady Dolnej Wisły.
"Klub GAJA" prowadzący ogólnopolską kampanię "Teraz Wisła" po raz kolejny zwraca się do ludzi decydujących o przyszłości Polski z pytaniem - która z dróg rozwoju zostanie wybrana wobec zaistniałych faktów.
Oby tym razem hasło " Mądry Polak po szkodzie" nie musiało się sprawdzić.

Prezes S.E.K."Klub GAJA"
Jacek Bożek
----------

Ogólnopolska Kampania "Teraz Wisła" prowadzona przez " Klub Gaja", za jednen ze swoich celów uważa ochronę i promocję cennych przyrodniczo i kulturowo miejsc znajdujących się w Dolinie Wisły.
Z pewnością do takich terenów należy zaliczyć miasto Sandomierz wraz z przepływającą u jego stóp Wisłą oraz unikalnymi Górami Pieprzowymi.

NIEZWYKŁE I TAJEMNICZE GÓRY PIEPRZOWE

Na zaproszenie "Pro Vity" w dniach 8-9.2. "Klub Gaja" przebywał w Sandomierzu.
W naszym planie strategicznym miasto to zostało wytypowane jako jedno z miejsc, na którym kampania w roku'95 będzie się koncentrowała.

Bo czy wiecie Państwo, cóż to takiego Góry Pieprzowe? Prawda, że nie?! A miejsce to jest naprawdę niezwykłe. Rezerwat "Góry Pieprzowe" (teren ten został objęty ochroną już w r. 1979), leży niecałe 2 kilometry od Sandomierza w gminie Dwikozy. Piękny widok na góry roztacza się z Bramy Opatowskiej.
Powołany rezerwat miał za zadanie chronić fragment stromej skarpy wiślanej z odsłoniętym łupkiem kambryjskim, którego tak duża, odsłonięta powierzchnia jest unikalna w Polsce. W skałkach można także zauważyć liczne skamieniałości i odciski roślin i zwierząt.
Niezwykła w tym miejscu jest także szata roślinna, a zwłaszcza unikalne gatunki dzikich róż oraz karłowatej wiśni.
W górach mamy dwa gatunki róż, których nie ma nigdzie na świecie - tłumaczy nam były wojewódzki konserwator przyrody, Kazimierz Jajko - interesują się nimi naukowcy z Niemiec i Japonii, tylko my się nie interesujemy.

Mimo niezwykłych walorów krajobrazowych i przyrodniczych tego miejsca zarasta ono trawą, która przygłusza unikalne gatunki róż. Na terenie zaczynają także dominować akacje i brzozy powodujące jego degradację przyrodniczą .
Pomysły faktycznej ochrony tych unikalnych terenów pojawiały się od bardzo dawna. Przodował w nich miłośnik i obecnie największy znawca gór, prof. Tadeusz Głazek, który przygotował opracowanie walorów przyrodniczych "Gór Pieprzowych" oraz wskazywał na konieczność ochrony tego miejsca.

Obecnie ochroną gór, w ramach Ogólnopolskiej Kampanii "Teraz Wisła", chce zająć się Towarzystwo "Pro Vita".
Chcemy ochronić to niezwykłe miejsce - mówi Witold Pycior, członek "Pro Vity" - w tym roku planujemy oznakować rezerwat oraz wytyczyć ścieżkę dydaktyczną. Zależy nam także na promocji tego miejsca i liczymy na pomoc w tym zakresie od " Klubu Gaja", koordynatora kampanii "Teraz Wisła".

Zaplanowano już kilka wspólnych przedsięwzięć, a wśród nich uczestnictwo "Pro Vity" w organizowanym przez "Klub Gaja" w dniach 15-19.6. "Święcie Wisły" w Warszawie oraz zorganizowanie podobnej imprezy w ramach Dni Sandomierza.
Zainteresowanie tematem wykazują także zachodnie fundacje, które w celu ochrony Gór Pieprzowych proponują pomoc, nawet finansową.
Wszystko wskazuje więc na to, że uda się ochronić unikalne wartości przyrodnicze i krajobrazowe Gór Pieprzowych.

Wojciech Owczarz

KILKA DAT W OGÓLNOPOLSKIEJ KAMPANII "TERAZ WISŁA"

21.4 - rozpoczęcie lokalnej kampanii "Woda źródłem życia"
22.4 - Krąg Przyjaciół Wisły - rozpoczęcie zbierania podpisów pod petycją do Premiera RP
1.5 - Dzień "Teraz Wisła" na Ogólnopolskim Spotkaniu "Kolumna 95"
19.6 - Święto Wisły
23.6 - inauguracja - III Ogólnopolskiej Trasy "Teraz Wisła"
1.9 - 3.9 - V Ogólnopolski Kongres "Teraz Ziemia"

O działaniach prowadzonych przez inne grupy w ramach Ogólnopolskiej Kampanii "Teraz Wisła" poinformujemy w następnych ZB.
----------

WYKŁADY I SPOTKANIA OTWARTE

Jeżeli jesteście zainteresowani zorganizowaniem wykładu n/t Ogólnopolskiej Kampanii "Teraz Wisła" w swoim mieście, to prosimy o kontakt listowny lub telefoniczny w celu omówienia terminu i szczegółów spotkania.
----------

MIESIĘCZNY BIULETYN "WISŁA FAX"

Co miesiąc:
- najnowsze informacje z działań prowadzonych w ramach "Teraz Wisła";
- artykuły, raporty, sprawozdania;
- przegląd prasy;
- propozycje "Wiślanej biblioteki";
- wypowiedzi i stanowiska ekspertów zajmujących się ochroną Doliny Wisły i zasobów wodnych;
- możliwość bezpłatnego zamieszczenia informacji i ogłoszeń mieszczących się w celach "Teraz Wisła".

Jeżeli jesteś zainteresowany bezpłatnym otrzymywaniem miesięcznego biuletynu "Wisła Fax" zgłoś się do "Klubu Gaja".
-----------

KĄCIK "TERAZ WISŁA"

Jeżeli chcesz pomóc w ochronie "królowej polskich rzek" i promocji Ogólnopolskiej Kampanii "Teraz Wisła", załóż w swojej szkole, bibliotece, biurze - KĄCIK "Teraz Wisła". W tym celu prześlemy ci plakaty, ulotki i inne materiały promocyjne, a także zapewnimy możliwość stałego otrzymywania informacji o działaniach prowadzonych w ramach kampanii.
----------

KRĄG PRZYJACIÓŁ WISŁY

22.4. w Dzień Ziemi "Klub Gaja" inicjuje KRĄG PRZYJACIÓŁ WISŁY. Aby wstąpić do Kręgu, wystarczy złożyć swój podpis pod petycją do Premiera RP.
Gotowe wzory petycji wydrukowane na papierze makulaturowym dostępne są w "Klubie Gaja", a dla osób, które oprócz podpisu chcą więcej zrobić dla "królowej naszych rzek", przygotowujemy specjalne pakiety informacyjne.

Co TY możesz zrobić?

ZIELONE BRYGADY" 4(70), KWIECIEŃ'95 S.16

Do spisu