- Lecz najgorszym, najbardziej jątrzącym kobiecość aspektem działalności ekologa jest wtrącanie się w sprawy mody i urody. Można by to tak ująć: ideałem piękna ekologa jest kobieta zaniedbana - bez makijażu, porośnięta wszędzie futrem (depilacja zabroniona), w swoim naturalnym (choćby był najbardziej myszowaty) odcieniu włosów. Ekolog ceni też naturalny zapach - więc wydawanie pieniędzy na dezodoranty i perfumy jest zbyteczne. Ciało kobiety winno być obleczone toporną bawełnianą bielizną. Śliczne koronkowe i jedwabne cudeńka nie robią na nim żadnego pozytywnego wrażenia (wręcz przeciwnie). Ubiór kobiety winien być prosty, praktyczny, siermiężny. Stroje powinny być solidne, by starczyć na wiele, wiele lat. Taka oto kobieta może śmiało stanąć ramię w ramię z ekologiem, by walczyć w obronie Matki Ziemi.
- No i na koniec - ekolog świadom jest przeludnienia, namawia więc kobietę, by zrezygnowała ze swoich marzeń o ślicznym, różowym bobasku. Na jej protesty godzi się ewentualnie zaadoptować porzuconą cygańską sierotkę. Hmm?
Kobieta
"NA BARBARZE"
Ale ona nas ani trochę. No i co będzie? Autostrada, rzecz jasna! No i pewnie skończy się czas chodzenia "na Barbarę". No więc do domu! A co w domu? Teraz mam pod swymi oknami, wychodzącymi wprost na rozdzielnię elektryczności (ach, jak pięknie błyszczą słupy wysokiego napięcia w marcowym słońcu!), drogę tranzytową na Poznań. Niekończące się sznurki, sznury, sznurzyszcza ciężarówek, osobówek, tirów. Aby Wam nieco przybliżyć sytuację: jest to wąska, jednokierunkowa droga, gęsto zabudowana, taka, z której spaliny wypędzane są dwa razy w roku - gdy wieje halny. Hałas jest, oczywiście, upiorny. Na drugą stronę ulicy przeprawiam się, a nie przechodzę. Chyba częściej bywam w Katowicach, niż tam. W latach 80. miał to być objazd, tylko na 2, 3 miesiące. Minęło ponad 10 lat i nic. Dopiero niedawno zaświtała nadzieja. Autostrada, rzecz jasna...
I w ten piękny sposób nie wiem, co myśleć o tym projekcie. Bo żal mi "Barbary", ale z drugiej strony naprawdę mam ochotę porozmawiać z moją rodziną, a nie powrzeszczeć na nią. Różnica jest, naprawdę, istotna... Czy rzeczywiście pomysł budowania autostrad jest tak beznadziejny? Jeżeli zwierzaki "znalazły się" na hałdach, to może, wypędzone stamtąd, "znajdą się" gdzie indziej? Przynajmniej część z nich. Mam nadzieję, że tak.
Ola Mocek
Gwarecka 24/26, 41-902 Bytom
1 CYTAT
Taka właśnie "bezodpadowa produkcja" urzeczywistniana jest w biosferze. Świat żywych organizmów nie dopuszcza do tworzenia niepożądanych odpadów, brudu, nieużytecznego błota, szlamu. Wszystko jest natychmiast przerabiane. Włącza się na nowo w wielki biologiczny cykl zamknięty. Matka - przyroda uczy nas, podpowiadając istotę idealnej organizacji gospodarowania. (...)Do śledzenia poziomu technogennego zanieczyszczenia atmosfery zarząd miejski w Manheim (RFN) przyjął do pracy 80 ludzi odznaczających się szczególnie wrażliwym węchem. Mieszkają oni w różnych częściach miasta i trzykrotnie w ciągu dnia, o określonych godzinach, wąchają powietrze na ulicy i wyrażają opinię o jego jakości. Te informacje porównywane są z danymi z 20 posterunków meteorologicznych położonych w obrębie miasta, co pozwala szybko zlokalizować te przedsiębiorstwa, które zanieczyszczają atmosferę.
1 L.G.Bondariew
Pierwiastki śladowe - dobre i złe zarazem, wyd. NOT-Sigma, W-wa 1989
wybrał Wojtek Stefański
Ostatnio na ulicach Krakowa (nie wiem, jak jest w innych miastach) można spotkać dzieci z puszkami, zbierające pieniądze na biedne zwierzątka. Na puszkach naklejone są zdjęcia lub rysunki, przedstawiające kotki albo pieski. Odwiedzają też mieszkania, przeważnie wieczorami.
Ostrzegamy wszystkich - dzieciom nie wolno na żaden cel zbierać pieniędzy po domach. Kuratorium Oświaty w Krakowie zdecydowanie zabrania szkołom angażowania dzieci w akcje, które polegają na zbieraniu pieniędzy. Komunikaty w tej sprawie zostały wysłane do wszystkich szkół podstawowych, ponadpodstawowych oraz domów dziecka. TOZ także nie angażuje dzieci do zbiórek po domach i na ulicach.
Telefonowałam do szkoły, do której uczęszcza jeden ze zbierających - imię, nazwisko i adres szkoły miał napisane na kartce, która była przyczepiona do kurtki (bardzo sprytnie, w ten sposób był bardziej wiarygodny). Pani dyrektor owej szkoły powiedziała, że to już nie pierwszy telefon w tej sprawie i że nigdy ich szkoła nie urządzała tego rodzaju zbiórek ani po domach, ani na ulicach.
Ostrzegam, nie dawajcie się nabierać małym cwaniakom.
Jeśli nie będziemy im ułatwiać oszustw, wrzucając do ich puszek pieniądze, wtedy dzieci te zorientują się, że dorośli łatwo mogą ich przejrzeć i nie akceptują tego rodzaju cwaniactwa.
Natomiast pieniądze, zamiast wrzucić do puszek małych oszustów, można naprawdę przeznaczyć na pomoc najbardziej potrzebującym zwierzętom (jakże często okrutnie potraktowanym przez złych ludzi), przekazując je na konta Towarzystw Opieki nad Zwierzętami.
Przypominam numery kont w Krakowie:
Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami
Bank Przemysłowo-Handlowy IV Oddział Kraków 323415-701112-132
Kraków, ul. Szablewskiego 6
Fundacja "Zwierzęta Krakowa"
Bank Spółdzielczy Rzemiosła Kraków 702210-935139-2713-110464
Renata Fiałkowska
KARPATY POMAGAJĄ
holenderskiej organizacji
NATUUR EN MILIEU OVERIJSSEL
BRUDNE PIENIĄDZE -
CZY TO TYLKO ZABAWA?
O projekcie Rozwój sieci organizacji pozarządowych w Karpatach (RSOPwK) dowiedziałem się w Bardejovie 28.3.96, na spotkaniu grup pozarządowych, pracujących w Karpatach.Ela Polaczkowa z "PĆOLI" (Slovensky Zvaz Ochrony Prirody a Krainy) nie kryła, że projekt ma dziwną konstrukcję finansową i nie pokrywa się ona z intencjami osób, które go tworzyły jesienią '94, a byli to: Ela Polaczkowa - Słowacja, Włodziwerz Szuszniak - Ukraina, Artur Sało - Polska, Ernst Jan Stroes - Holandia, Jerphas Donner - Holandia. Podpisana deklaracja zmusiła Polaków i Słowaków do złożenia podpisów pod rażąco niekorzystną dla nich umową końcową w grudniu '95. W międzyczasie omamiano stronę ukraińską z Międzynarodowego Karpackiego Mostu możliwością uzyskania środków z phare/tacis, sugerując jednocześnie, iż projekt tylko na papierze ich nie uwzględnia, a papier wszakże to nie wszystko. A jednak, jak niedługo się okazało, papier - to wszystko.
Holenderski doradca ekologicznych organizacji pozarządowych w Karpatach przekonywał do strategii, planował działania organizacji i lekko, za pomocą "aktywistów" lokalnych, rozkręcał inicjatywy. Cały czas zapewniał, że "kasa będzie".
141.638 ecu
Bezpośrednio, na działania w polskiej części Karpat przeznaczona została suma: 8.085 ecu, z przekazanych dla naszego kraju 15.995 ECU.
Karpaty będą finansować ekologów w Zwolle (Holandia). Jest to słuszne, bo Holandia jest o wiele bardziej zniszczona i wymaga może nawet całkowitej renaturalizacji. Gorzej z ludźmi, którzy stymulowani z centrali naobiecywali naiwnie różnym osobom i jednostkom pomoc w realizacji ich działań w Karpatach w ramach projektu o tej samej nazwie, co i kraina, w której żyją.
KARPATY NA STÓŁ
Spotkanie w Foluszu (zjazd NGO's ze wschodnich Karpat, 12-14.4.96) było pierwszym, na którym grupy z Małopolski Wschodniej zapoznały się z projektem (RSOPwK), pomimo że funkcjonuje on już 7 miesięcy, a jego podstawowym celem jest rozwój sieci organizacji pozarządowych w Karpatach. Polski koordynator projektu, Mirek Klimkiewicz z FWIE-Kraków stwierdził, że projekt nie jest zbyt korzystny dla polskich i słowackich grup, a dysproporcja środków finansowych jest niewspółmierna do wysiłku, jaki włożą w jego realizację poszczególne strony. - Trzeba znać sponsora, z którym się współpracuje - przekonywał Mirek. - Trzeba być mocnym, twardo negocjować. Nie zrobiliśmy tego w tym projekcie i zostaliśmy murzynami, którzy mają wykonać czarną robotę.
Należy zapytać, co robił doradca dla Karpat? Jak funkcjonuje komitet sterujący? Czyich interesów będzie teraz bronił doradca? Myślę, że słabszych, czyli Holendrów, bo wszakże oni otrzymali lwią część dotacji. W trakcie spotkania w Foluszu na delikatne sugestie z sali, że rozwiązania zastosowane w projekcie mogą pogorszyć istniejące od trzech lat więzi pomiędzy grupami w rejonie Małopolski Wschodniej, a także - co bardzo istotne - utracić wypracowane z trudem zaufanie partnerów ukraińskich i słowackich, odpowiedziano początkowo milczeniem, po czym skwitowano je stwierdzeniem, że może jednak coś dla Karpat dobrego da się zrobić w ramach holenderskiego projektu. Oznajmiono także, że jest to ostatni projekt w Karpatach, w który angażuje się Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych z Krakowa. Dodano także, że nie powinniśmy mówić prawdy o działaniach Holendrów w Karpatach stronie ukraińskiej, bo może to ich zrazić do proponowanych przez nich form współpracy. Słowacka "PĆOLA" według koordynatora polskiej części projektu to partner niewiarygodny.
CZEKAMY NA SYGNAŁZ CENTRALI
Program zakłada rozwój sieci regionalnej i wzmocnienie grup lokalnych, paradoksalnie jednak wzmocni przede wszystkim centrale w Zwolle, Krakowie, Starej Lubovnej. Z przedstawionych schematów wynika, że wokół centr mają krążyć efemerydy na tyle słabe, aby nie mogły zagrozić interesom centrum, a jednocześnie na tyle skuteczne, aby w przyszłości mogły płacić centrali za jej usługi; ponadto powiązane i wpisane w drabiniasty system zarządzania i informowania. W konsekwencji grupy lokalne, chcąc osiągnąć swoje cele według strategii opracowanej z doradcami i koordynatorami z centrum będą, od niego całkowicie zależne.Na spotkaniu w Foluszu grupy pozarządowe, działające lokalnie w Małopolsce Wschodniej, dały koordynatorom holenderskiego projektu wyraźnie do zrozumienia, że nie o taki model współpracy im chodzi.
Znaleźliśmy się w dziwnej sytuacji. Z jednej strony trwa od kilku lat i rozwija się forma współpracy grup w Karpatach - z drugiej realizowany jest projekt dla tych grup, rzekomo mający rozwijać sieć, która jest zarzucana z góry. Co zrobić, aby nie popsuć pracy ludzi, którzy uwierzyli hasłu "Myśl globalnie - działaj lokalnie"? Grupy w polskich Karpatach próbują się bronić przed słowami-wytrychami, takimi jak PHARE, ECU i jeszcze kiedyś - Europa. Powołały związek swoich stowarzyszeń i byłoby bardzo źle, gdyby komuś przyszło do głowy, że stało się tak dzięki projektowi PHARE, doradcom i komitetowi sterującemu. Jeżeli nie potrafi się tych ludzi słuchać, nie chce się konsultować przeznaczonych dla nich projektów, to przynajmniej nie psujmy tego, co udało im się do tej pory zrobić, a do czego, jak w przypadku powołania związku, dochodzili 8 miesięcy.
Nie doprowadzajmy do konfliktu. Konflikty bardzo trudno później odkręcić, jak pokazują przykłady wielu ośrodków w Polsce, gdzie wprowadzano podobne schematy działania, jak w projekcie holenderskim. Pochłaniają one w konsekwencji większą część energii ludzi zaangażowanych w ratowanie środowiska naturalnego. Leszek Michno trafnie określił jeden z czynników, doprowadzających do konfliktu. Jest nim niedostateczna informacja. Informacja o szczegółowym i schematycznym działaniu projektu RSOPwK dotarła do nas w zasadzie po fakcie.
Myślę, że jest jeszcze jeden czynnik, przyczyniający się do tej sytuacji, a mianowicie patologiczne kontakty pomiędzy osobami mającymi ambicje sterowania procesami rozwoju ekologicznych organizacji pozarządowych w Polsce. Poza tym, moim zadaniem, ekologiczne organizacje pozarządowe są środkiem, który ma powstrzymać degradację Karpat. Celem musi pozostać zachowanie bogactwa form życia i niepowtarzalnej mozaiki kulturowej w tej części Europy.
Na szczęście RSOPwK to projekt marginalny w stosunku do faktycznie prowadzonych działań w Karpatach. Niedobrze by się stało, gdyby centrum swoim potencjałem finansowym próbowało minimalizować efekty długofalowych działań lokalnych, zbierając przy okazji i pokazując jako swoją zasługę dobre prace miejscowych grup, a odcinając się od błędów popełnionych przez nie, wykorzystując je jednocześnie jako argument w wyborze środków i metod działania, potrzebnych dla wzmocnienia lokalnych grup pozarządowych.
Ostatnia refleksja. Natknąłem się ostatnio na Dialektykę Oświecenia Maxa Horkheimera i Theodora Adorno, wydaną po raz pierwszy w 1945 r. w Amsterdamie. Po przeczytaniu lekturki wydaje mi się, że w Europie nic się nie zmieniło. Zwłaszcza jedna z myśli w kontekście poruszanego przez nas problemu wydaje się być bardzo aktualna: Gdy myśl dobrowolnie opuszcza żywioł krytyczny i jako zwykły środek wstępuje na służbę istniejącej rzeczywistości, to mimowolnie zmienia pierwiastek pozytywny, który sobie wybrała, w pierwiastek negatywny.
Możemy tworzyć strategie. Drabiniaste systemy zarządzania. Rozbudowane centrale. Ale jeśli zapomnimy, że człowiek powinien znaleźć miejsce w sobie na rozwój swojego człowieczeństwa, na szacunek dla innych form życia i miłość - to klapa. Będziemy tylko parawanem dla niszczenia i przyczynimy się (być może nieświadomie) do bezpowrotnej ruiny bogatego jeszcze świata, w którym żyjemy. Tym bardziej jest to bolesne w Karpatach - w jednej z ostatnich dzikich enklaw w Europie. Darek Wlaźlik
Towarzystwo Kultury Życia "Recursus"
231, 20-950 Lublin 1
/ 0-81/73-66-13
centerbe@dtm.dtm.lublin.pl
KILKA SŁÓW O EKOLOGII W MAŁYCH MIASTACH
KILKA SŁÓW CELEM WSTĘPU
Dziś do miasta, w którym mieszkam, zawitał cyrk. Sprowokowany (zbulwersowany) tym wydarzeniem postanowiłem napisać tych kilka słów. Ogólnie ujmując, moje wypociny dotyczyć będą: władzy lokalnej, lokalnych pismaków i (młodych) lokalnych ekologów.
KILKANAŚCIE SŁÓW CELEM
ROZWINIĘCIA
Była wiosna; wraz z pierwszymi liśćmi na drzewach w naszych głowach zaczęły pojawiać się zielone pomysły stworzenia organizacji ekologicznej, działającej lokalnie, aczkolwiek myślącej globalnie. Środki finansowe na naszą działalność mieliśmy pozyskiwać z odzysku surowców wtórnych (na terenie miasta miały być rozstawione pojemniki na szkło, papier itp.). Wszystko pięknie - młodzi ekolodzy mają piękne idee i chcą je najwyraźniej osiągnąć. I tu na scenę tej tragikomedii wkracza drugi bohater, tj. lokalna władza.Lokalna władza, celem pochwalenia się rozwojem ekologii na swoim terenie itp. itd., pragnie przygarnąć młodych ekologów. Lokalna władza zaczyna obiecywać środki finansowe, lokal i wszelką pomoc w organizacji imprez ekologicznych i promocji ekologii na swoim terenie. Młodzi ekolodzy postanawiają to przemyśleć, ale aby ukazać szerzej swoją działalność, decydują się nawiązać kontakt z mediami.
I w tym miejscu na arenę wychodzi trzeci bohater, którego zowią lokalna prasa.
Młodzi ekolodzy postanawiają wypowiedzieć się na łamach prasy na różne drażniące ich tematy. Jako że do miasta zajechać ma właśnie cyrk, młodzi ekolodzy chcą wypowiedzieć się na ten właśnie temat i wyrazić swój sprzeciw wobec tresury i bestialskiego traktowania zwierząt w cyrku. Młodzi ekolodzy piszą artykuł, opatrując go odpowiednim rysunkiem, dostarczają go na czas do redakcji lokalnego pisma i z radością oczekują jego ukazania się w prasie. Okazuje się jednak, iż artykuł nie ukazuje się w tym numerze ani w następnym, ukazuje się dopiero za miesiąc, kiedy to jedynym śladem po cyrku są resztki plakatów, zwisających ze słupów ogłoszeniowych.
Młodzi ekolodzy nie zrażają się jednak i postanawiają napisać kolejny artykuł do lokalnego pisma. Dotyczyć ma on małego kompleksu kilku stawów, w których żyje jakiś chroniony gatunek płazów i planowanej zmiany infrastruktury tego terenu, tj. zasypania go i wybudowania na nim osiedla domków jednorodzinnych. Młodzi ekolodzy, zdając sobie zapewne sprawę ze zmian, jakie zaszły po roku '89, postanawiają pomóc miejscowej władzy w podjęciu właściwej decyzji co do racjonalnego zagospodarowania tego terenu. Piszą petycję do władz miasta, w której podkreślają, iż teren ten jest jedynym miejscem zielonym dla całej północnej części miasta. Pod petycją podpisuje się 100 osób.
"No, to teraz wygramy" - myślą sobie młodzi ekolodzy. Jednak nie wiedzą, że władza w osobie burmistrza ma interes w zasypaniu stawów. Atutem w rękach młodych ekologów pozostaje niezależna miejscowa prasa. Artykuł, w którym zostaje poruszona i naświetlona sprawa stawów - ma się w niej ukazać. Młodzi ekolodzy doznają szoku, gdy dowiadują się, że petycja wylądowała w koszu na śmieci, a artykuł w lokalnej prasie został pokrojony jak trup w prosektorium. Obecnie z jego treści można się dowiedzieć, że to właśnie młodzi ekolodzy zbierali podpisy pod petycją, dotyczącą zezwolenia na zasypanie stawów i wybudowanie tam domu handlowego oraz kilku domków mieszkalnych.
ZBLIŻAJĄ SIĘ WAKACJE
Burmistrz wyjechał do Francji, pani redaktor naczelna od lokalnej prasy do Grecji, a młodzi ekolodzy będą jeździć po Polsce i oglądać różne ciekawe miejsca, dopóki nie zostaną zasypane i nie wybudują na nich wielkich wieżowców.
WNIOSKI
Miało być wiele wniosków, ale będą tylko dwa:- Pisz o sobie sam, bo nikt inny o tobie nie napisze - ale nie pisz do lokalnej prasy.
- Mamy prawa takie, na jakie się godzimy.
1 CYTAT
Weszliśmy na targ Janasa i powoli zbliżyliśmy się do budynku rzeźni. Zbroczony krwią mur był jak dawniej widownią kurzych i kogucich defilad. Śmiertelnie przerażone kapłony piały ochrypłym głosem: "Czym zasłużyłem na taki los?! Mordercy!". Zapadł już wieczór i światło lamp odbijało się na ostrzach rzeźnickich noży. Kobiety, ściskając drób pod pachą, przesuwały się w kolejce. Czeladnicy ładowali martwe ptaki do koszy i przenosili je do sąsiedniej izby, gdzie inni chłopcy obskubywali je z pierza. To ptasie piekło urągało wszelkiemu humanitaryzmowi. Już od dawna myślałem o tym, żeby zostać wegetarianinem, ale właśnie teraz przyrzekłem sobie, że już nigdy więcej nie tknę mięsa.
Isaac Bashevis Singer, Szosza
nadesłała Asia Ślubowska