BZB nr 23 - Dostęp do informacji - poradnik
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku daje prawo wnoszenia skarg do Trybunału Konstytucyjnego.
Art. 79 Konstytucji stanowi, że każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę do Trybunału. Skargę tę można wnieść jednak dopiero wtedy gdy sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach lub wolnościach. Tak więc, trzeba wpierw czekać na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy (co może trwać latami) i dopiero wtedy można skierować do Trybunału Konstytucyjnego skargę celem stwierdzenia, czy akt normatywny na podstawie którego wydano owo rozstrzygnięcie jest zgodny z ustawa zasadniczą. Jak z tego widać skarga konstytucyjne nie jest powszechna. Dotyczy tylko nielicznych obywateli (tych którzy już skończyli się procesować) i tylko tych przepisów które odnoszą się do praw i wolności. W przypadku dostępu do informacji, prawo do informacji zapewnia art. 61 Konstytucji.
Uprawnienia do wnoszenia wniosku o stwierdzenie zgodności aktu normatywnego z Konstytucja, przez Trybunał Konstytucyjny mają:
Wymienione instytucje mogą składać takie wnioski jedynie jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania. Tak więc, każdy przypadek ograniczania dostępu do informacji jaki będzie miał miejsce w wydawanych aktach normatywnych, trzeba oceniać indywidualnie celem stwierdzenia czy akt ten dotyczy spraw objętych zakresem działania wymienionej instytucji.
Ograniczeń do wnoszenia spraw przed Trybunał Konstytucyjny nie mają następujące instytucje:
oraz:
Oczywiście wymienione instytucje i osoby nie mają obowiązku wnoszenia spraw przed Trybunał Konstytucyjny gdy będziemy tego chcieli lecz mają obowiązek wnikliwego przeanalizowania takiego wniosku.
Rola Trybunału Konstytucyjnego w zapewnieniu obywatelom prawa do informacji jawi się raczej jako bardzo odległa ewentualność. Należy jednak pamiętać, że gdy nie będziemy dochodzić swoich praw to jest mało prawdopodobne aby zostały one uznane.